Το γερμανικό μοντέλο για επιδότηση μισθών και αποφυγή απολύσεων.

‍

Απόδοση: Αναστασία Κυριανίδη-Νικολαΐδη

Η Kaluza + Schmid, μια εταιρεία στο Βερολίνο που δραστηριοποιείται στην οργάνωση εμπορικών εκθέσεων, εταιρικών και άλλων εκδηλώσεων, διένυε μια καλή χρονιά. Ο γενικός διευθυντής, Ruediger Koch, λέει ότι το πρόγραμμά του ήταν τόσο γεμάτο, που αναγκαζόταν να απορρίψει δουλειές. Ωστόσο, προς τα τέλη Φεβρουαρίου, καθώς οι κυβερνήσεις στη Γερμανία και σε όλο τον κόσμο ξεκίνησαν να εντείνουν τις προσπάθειες για τον περιορισμό της εξάπλωσης του νέου κορονοϊού, άρχισαν οι ακυρώσεις. Μέσα σε λίγες μέρες, η εταιρεία έχασε περίπου 30 projects αξίας 1,6 εκατ. ευρώ – σχεδόν ένα έκτο των ετήσιων εσόδων της.

Ο Koch προχώρησε σε μια αδιανόητη επιλογή για τους περισσότερους managers στην Αμερική: Αντί να απολύσει τους υπαλλήλους του, τους επέτρεψε να δουλέψουν εξ αποστάσεως και συνέχισε να τους πληρώνει. Ο επιχειρηματίας εκμεταλλεύτηκε το πρόγραμμα "Kurzarbeit" που χρηματοδοτείται από το κράτος και μεταφράζεται ως εργασία με μειωμένο ωράριο. Το πρόγραμμα χρονολογείται από την περίοδο μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο στη Γερμανία κι έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει τις επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν δύσκολες συνθήκες χωρίς να χρειαστεί να καταφύγουν σε μαζικές απολύσεις, που θα διατάρασσαν τις ίδιες τις επιχειρήσεις και την ευρύτερη οικονομία. "Χωρίς αυτό το πρόγραμμα, θα αναγκαζόμασταν να προχωρήσουμε στην απόλυση του συνόλου σχεδόν του προσωπικού", λέει ο Koch. "Τώρα είμαστε σε θέση να κρατήσουμε τους υπαλλήλους μας και την τεχνογνωσία τους".
Το Kurzarbeit καλύπτει συνήθως το 60% των χαμένων μισθών (67% για τους υπαλλήλους με παιδιά). Οι εταιρείες εξακολουθούν να είναι υπεύθυνες για την πληρωμή των εργαζομένων και πρέπει να ζητήσουν να αποζημιωθούν σε δεύτερο χρόνο από την κυβέρνηση. Πρόκειται για ένα πολύ πιο γενναιόδωρο πρόγραμμα από αυτά που δικαιούνται οι εργαζόμενοι στις ΗΠΑ, με τα οποία οι υπάλληλοι συνήθως δεν λαμβάνουν αμοιβή αλλά διατηρούν πρόσβαση σε παροχές όπως η ασφάλιση υγείας και ζωής.

Ενώ οι εργασιακοί κώδικες στην Ευρώπη περιγράφονται συχνά ως φρένο για την οικονομική ανάπτυξη επειδή εμποδίζουν τις επιχειρήσεις να προσλαμβάνουν και να απολύουν κατά βούληση, η νέα πανδημία αποκάλυψε τα οφέλη προγραμμάτων όπως το Kurzarbeit. Πολλά ακόμη έθνη στην ηπειρωτική Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ολλανδίας, επιτρέπουν επίσης στις επιχειρήσεις που πλήττονται από την κρίση να εκμεταλλευτούν τα κυβερνητικά κεφάλαια για να πληρώσουν τους μισθούς σε περιόδους κατά τις οποίες έχουν ελάχιστα ή καθόλου έσοδα. Πολλές χώρες, μάλιστα, πρόσφατα δεσμεύτηκαν να ενισχύσουν τα προγράμματα αυτά με πρόσθετα κεφάλαια.

"Η εργασία με μειωμένο ωράριο επιτρέπει στις επιχειρήσεις να αντιμετωπίζουν κρίσεις για τις οποίες δεν ευθύνονται οι ίδιες και να ξαναρχίζουν τις δραστηριότητές τους πολύ γρήγορα, διατηρώντας το προσωπικό τους, μόλις βελτιωθούν τα πράγματα", λέει ο Markus Helfen, ερευνητής ανθρώπινου δυναμικού στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. "Είναι ένα μοντέλο, εγκεκριμένο παγκοσμίως από επιστήμονες, που έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό στο παρελθόν".

Παραδοσιακά, οι κύριοι δικαιούχοι του Kurzarbeit ήταν οι κατασκευαστές, οι οποίοι εκμεταλλεύονταν κατά καιρούς το πρόγραμμα κατά τη διάρκεια μικρότερων ή μεγαλύτερων οικονομικών διαταραχών, όπως η παγκόσμια οικονομική κρίση. Αυτήν τη φορά, η κυβέρνηση της καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ παροτρύνει τις εταιρείες του κλάδου υπηρεσιών –που πλήττονται ιδιαίτερα από το αναγκαστικό κλείσιμο και άλλα κυβερνητικά μέτρα που υιοθετούνται για να επιβραδυνθεί η διάδοση του ιού– να επωφεληθούν από το πρόγραμμα. Οι αξιωματούχοι έχουν επίσης χαλαρώσει τους κανόνες σχετικά με το μέγεθος του εργατικού δυναμικού μιας επιχείρησης προκειμένου να μπορέσει να υποβάλει αίτηση για επιδοτήσεις μισθών.
Συνολικά 1,5 εκατ. Γερμανοί εργάτες εργάστηκαν με αυτούς τους όρους το 2009. Οι αξιωματούχοι της κυβέρνησης Μέρκελ εκτιμούν ότι ο αριθμός θα φτάσει τουλάχιστον τα 2,15 εκατ. φέτος, με κόστος περίπου 10 δισ. ευρώ. Ήδη, περίπου 76.700 εταιρείες υπέβαλαν αίτηση στο πρόγραμμα την εβδομάδα που έληξε στις 20 Μαρτίου, συγκριτικά με έναν εβδομαδιαίο μέσο όρο 600 εταιρειών πέρυσι, όταν η βιομηχανία της χώρας είχε δεχτεί πλήγματα λόγω των παγκόσμιων εμπορικών εντάσεων.
Η Volkswagen σχεδιάζει να θέσει όρους μειωμένου ωραρίου για περίπου 80.000 εργαζόμενους στη Γερμανία, ενώ η ανταγωνιστική της εταιρεία Daimler μειώνει το ωράριο για το μεγαλύτερο μέρος του προσωπικού της που αποτελείται από 170.000 υπαλλήλους στη Γερμανία. Η εταιρεία αθλητικού ρουχισμού Puma έθεσε 1.400 εργαζόμενούς της σε συνθήκες μειωμένου ωραρίου.

Το σύστημα δεν είναι τέλειο

Το σύστημα της Γερμανίας δεν είναι, βέβαια, αλάνθαστο. Η Verdi, εργατική ένωση για τον τομέα των υπηρεσιών, προειδοποιεί ότι η κρατική επιδότηση δεν είναι αρκετά μεγάλη για να βοηθήσει τους εργαζόμενους σε βιομηχανίες που προσφέρουν χαμηλούς μισθούς όπως η φιλοξενία και τα εστιατόρια. Ορισμένοι ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων επικρίνουν επίσης αυτή την πολιτική. Ο Sam Kamran, ο οποίος διευθύνει πέντε εστιατόρια και καφετέριες στη Φρανκφούρτη που απασχολούν περίπου 140 άτομα, λέει ότι δεν έχει την πολυτέλεια να περιμένει ημέρες ή ακόμη και εβδομάδες για να λάβει τις αποζημιώσεις από την κυβέρνηση, επειδή οι εστιάτορες έχουν σημαντικό κόστος όσον αφορά στο προσωπικό τους, κάθε μήνα. "Δεν μπορούμε να τα πληρώσουμε όλα από τα χρήματα που υπάρχουν στην άκρη", ανέφερε ο Kamran.

Αισιοδοξία για τα επίπεδα ανεργίας

Παρά τα μειονεκτήματά του, το πρόγραμμα αναμένεται να αποτρέψει ένα μεγάλο άλμα στην ανεργία της Γερμανίας. Εάν η κυβέρνηση Μέρκελ καταφέρει να εντάξει στο πρόγραμμα τον τομέα των υπηρεσιών, τις μικρές επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες, "τότε θα μπορούσαμε πιθανώς να δούμε μια σχετικά μικρή αύξηση στην ανεργία", λέει ο Alexander Herzog-Stein του Γερμανικού Ινστιτούτου Μακροοικονομικών και Οικονομικής Έρευνας.

Τα κεντρικά γραφεία της Kaluza + Schmid στο Βερολίνο παραμένουν σχεδόν άδεια, εκτός από τον Koch και πέντε μόλις υπαλλήλους, μερικοί από τους οποίους είναι υπεύθυνοι να διασφαλίσουν ότι οι προμηθευτές και οι εργαζόμενοι με μερική απασχόληση εξακολουθούν να πληρώνονται. "Μπορούμε να το χειριστούμε αυτό για μερικούς μήνες, αλλά φυσικά όχι επ’ αόριστον", λέει. "Όσο λιγότερο διαρκέσει αυτή η κατάσταση, τόσο καλύτερα θα είμαστε στη συνέχεια".

‍