Γιάνους
Κόρτσακ: Ένας
υπέροχος Άνθρωπος!
Της
Χριστιάννας Λούπα
www.palmografos.com
Η
ακλόνητη πίστη σε ένα ιδανικό και το
μεγαλείο της ψυχής φαίνεται ότι, κάτω
από ορισμένες συνθήκες, μπορούν να
μετατρέψουν έναν άνθρωπο σε ήρωα. Ήρωα
που στην αρχαία Ελλάδα, θα μπορούσε να
γίνει ημίθεος και στη νεότερη
δρομοδείχτης για μας τους υπόλοιπους.
Ευτυχώς στη χώρα μας έχουμε πολλούς
τέτοιους να μνημονεύουμε και αναμφίβολα
πρέπει να είμαστε περήφανοι γι’ αυτό. Σε
κάθε χώρα ωστόσο, υπάρχουν άνθρωποι –
συχνά ασήμαντοι και ταπεινοί – που
ξεπερνούν τον εαυτό τους, βάζουν κατά
μέρος το «εγώ» και θυσιάζονται για το «εμείς».
Μοιραστείτε
μαζί μου την συγκινητική ιστορία του
Πολωνοεβραίου Γιάνους Κόρτσακ, που,
μολονότι η ζωή του γυρίστηκε ταινία από
τον Αντρέι Βάιντα, («Η θυσία του Κόρτσακ»),
δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή.
Janusz
Korczak ήταν
το ψευδώνυμο του Henryk
Goldszmit,
που γεννήθηκε το 1878 (ή 1879) στη Βαρσοβία.
Σπούδασε γιατρός και η μεγάλη αγάπη του
για τα παιδιά τον ώθησε στην ειδικότητα
του παιδιάτρου, ενώ έχει κάνει σπουδές
και στην Παιδαγωγική. Υπηρέτησε τρεις
φορές ως στρατιωτικός γιατρός. Κατά τη
διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου
γράφει το βιβλίο «Πώς πρέπει να αγαπούμε
ένα παιδί» και ακολουθούν αρκετά άλλα,
όπως «Τα παιδιά του δρόμου», «Τα παιδιά
των σαλονιών», «Υπερασπίστε τα παιδιά»,
«Ματίας ο Α΄». Στο μεταξύ, το 1911, ιδρύει
το ορφανοτροφείο «Σπίτι του ορφανού» (Dom
Sierot)
στη Βαρσοβία, με συνεργάτη τη σύζυγό του,
το οποίο στεγάζει ορφανά και
εγκαταλελειμμένα Εβραιόπουλα. Εκεί ο
Κόρτσακ θα εφαρμόσει εντελώς
πρωτοποριακές παιδαγωγικές μεθόδους
και θα δημιουργήσει μια μικρούλα
πολιτεία με τη δική της μικρή βουλή,
δικαστήριο και εφημερίδα. Στη δεκαετία
του 1930 θα λειτουργήσει και ραδιοφωνικός
σταθμός, που όμως θα σταματήσει να
εκπέμπει, μετά από διαμαρτυρίες
αντισημιτών. Το 1933 τιμήθηκε με τον
Αργυρού Σταυρό «Polonia
Restituta»,
λίγο αργότερα όμως έκανε ένα ταξίδι στην
Παλαιστίνη, γεγονός που πυροδότησε για
μια ακόμη φορά το αντισημιτικό μένος και
έγιναν διάφορες επιθέσεις εναντίον του
στον Τύπο. Παρ’ όλα αυτά αρνείται να
εγκατασταθεί στην Παλαιστίνη και να
εγκαταλείψει τα παιδιά.
1939:
Ο ρους της Ιστορίας οδηγεί στην εισβολή
των Γερμανών στην Πολωνία και στο
ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το
σάβανο του ναζισμού τυλίγει σταδιακά
την Ευρώπη και το Ολοκαύτωμα των Εβραίων
έχει ήδη ξεκινήσει. Το 1940, οι ναζί
δημιουργούν το γκέτο της Βαρσοβίας και
το ορφανοτροφείο υποχρεώνεται να
μετακομίσει εκεί. Φυσικά, μαζί με τα
παιδιά πηγαίνει και ο Κόρτσακ.
Τον
Αύγουστο του 1942, οι ναζί εισβάλλουν στο
ορφανοτροφείο και συλλαμβάνουν τα 192
παιδιά και τα δώδεκα άτομα του
προσωπικού με σκοπό να τα στείλουν στο
στρατόπεδο Τρεμπλίνκα. Μολονότι η
αντιστασιακή οργάνωση Zegota,
προσφέρθηκε επανειλημμένα να
φυγαδεύσει τον Κόρτσακ, εκείνος
αρνήθηκε να εγκαταλείψει τα παιδιά «του»
και ξεκίνησε μαζί τους την πορεία για τα
τραίνα του θανάτου.
Κανένα
από τα αθώα αυτά παιδάκια δεν έκλαψε.
Ήταν ήρεμα επειδή ο δάσκαλος, παραστάτης,
πατέρας και προστάτης τους ήταν στο
πλευρό τους. Ντυμένα όλα με τα καλύτερα
ρούχα τους, το καθένα κρατώντας ένα
μικρό μπλε σακίδιο και το αγαπημένο του
παιχνιδάκι, πορεύονταν
περιτριγυρισμένα από Γερμανούς
στρατιώτες και την εβραϊκή αστυνομία,
που ούρλιαζαν και απειλούσαν. Ο Κόρτσακ
προπορευόταν με σκυμένο κεφάλι,
κρατώντας ένα παιδάκι από το χέρι, ενώ
ακολουθούσαν μερικές νοσοκόμες.
Καθώς
ο Κόρτσακ επιβιβαζόταν στο τραίνο, τον
αναγνώρισε ένας γερμανός αξιωματικός
των SS,
ο οποίος του είπε με θαυμασμό ότι όταν
ήταν παιδί είχε διαβάσει όλα τα βιβλία
του και πως μπορούσε να τον αφήσει να
φύγει. Ο υπέροχος αυτός άνθρωπος όμως
δεν δίστασε να του απαντήσει: «Δεν είναι
όλοι οι άνθρωποι παλιάνθρωποι» και
ανέβηκε στο τραίνο, χωρίς δεύτερη
κουβέντα. Κανείς δεν ξέρει τι απέγινε
μετά. Τα παιδιά εξοντώθηκαν στους
θαλάμους αερίων της Τρεμπλίνκα και
προφανώς ο Κόρτσακ μοιράστηκε την τύχη
τους.
