Μακεδονßα του ºλιντεν: Με επιπολαιüτητα που σκοτþνει πÝφτουμε στην παγßδα
ΚÜναμε αμÜν και πþς να γλυτþσουμε απü το “ΝÝα Μακεδονßα” (“Νüβα Μακεντüνιγια”) και μας προÝκυψε το “Μακεδονßα του ºλιντεν” (“ΙλιντÝνσκα Μακεντüνιγια”). Το γεγονüς üτι η ελληνικÞ πλευρÜ το Ýχει, Ýστω και κατ’ αρχÞν αποδεχθεß, επιβεβαιþνει για μßα φορÜ ακüμα üτι τüσο ο υπουργüς Εξωτερικþν üσο και ο πρωθυπουργüς (και üχι μüνο αυτοß) δεν Ýχουν κατανοÞσει ποιο εßναι πραγματικÜ το εθνικü διακýβευμα σ’ αυτÞ την υπüθεση. Γι’ αυτü και τεßνουν να θεωροýν üλες τις σýνθετες ονομασßες περßπου το ßδιο πρÜγμα.
ΓρÜφει ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΛΥΓΕΡΟΣ
Η συζÞτηση, üμως, για το εßδος του επιθετικοý προσδιορισμοý δεν εßναι καθüλου σχολαστικÞ. Για να λυθεß πραγματικÜ το πρüβλημα, χωρßς εκατÝρωθεν ταπεινþσεις, πρÝπει να επιβληθεß η σýνθετη ονομασßα, που θα αντανακλÜ την πραγματικüτητα της περιοχÞς κι üχι εθνικÝς ιδεοληψßες. Ας πÜρουμε, λοιπüν, τα πρÜγματα απü την αρχÞ.
Στους νεüτερους χρüνους στη γεωγραφικÞ περιοχÞ Μακεδονßα, Ýτσι üπως συμβατικÜ Ýχει ορισθεß, κατοικοýν πολλÝς εθνüτητες (¸λληνες, ΣλÜβοι, Βοýλγαροι, Αλβανοß και παλιüτερα Εβραßοι και Οθωμανοß). Η Μακεδονßα δεν εßναι η πατρßδα ενüς και μüνο Ýθνους. Ως εκ τοýτου, οι εθνüτητες που την κατοικοýν Ýχουν δικαßωμα στη χρÞση του γεωγραφικοý üρου Μακεδονßα, αλλÜ δεν Ýχουν δικαßωμα να τον μονοπωλοýν.
Οι Σλαβομακεδüνες, üμως, τον μονοπωλοýν. ΟνομÜζοντας το κρÜτος τους “Μακεδονßα”, τον εαυτü τους “Μακεδüνες” και τη γλþσσα τους “μακεδονικÞ”, ενþ εßναι ΜÝρος αυτοπροβÜλλονται σαν να εßναι ¼λον. Δεν πρüκειται για αθþο ατüπημα.
Η κρατικÞ ιδεολογßα των Σκοπßων εμφανßζει τη Μακεδονßα σαν πατρßδα του ανýπαρκτου “μακεδονικοý Ýθνους”. Κατ’ επÝκτασιν, εμφανßζει τη λεγüμενη Μακεδονßα του Αιγαßου να βρßσκεται υπü ελληνικÞ κατοχÞ και τη λεγüμενη Μακεδονßα του Πιρßν υπü βουλγαρικÞ κατοχÞ!
Το ΜÝρος και το ¼λον
Οι Σλαβομακεδüνες δηλþνουν üτι το üνομα “Μακεδονßα”/ “μακεδονικÞ” εßναι η ταυτüτητÜ τους, επειδÞ μÝσω αυτοý νομιμοποιοýν το ιδεολüγημα της “διαμελισμÝνης μακεδονικÞς πατρßδας”. Με Üλλα λüγια, μονοπωλοýν το üνομα “Μακεδονßα” για το κρÜτος και “μακεδονικÞ” για την ιθαγÝνεια και τη γλþσσα, με σκοπü ακριβþς το ΜÝρος να εγγρÜψει υποθÞκη επß του ¼λου. Αυτü ακριβþς εßναι το περιεχüμενο του “Μακεδονισμοý”.
Το ζητοýμενο, λοιπüν, δεν εßναι να βρεθεß μßα οποιαδÞποτε σýνθετη ονομασßα, Ýστω και erga omnes, για να κλεßσει üπως-üπως το πρüβλημα. Ζητοýμενο εßναι να επιβληθεß η σýνθετη ονομασßα που αντανακλÜ την πραγματικüτητα της περιοχÞς, που ακυρþνει το ιδεολüγημα του “Μακεδονισμοý”, την προσπÜθεια του ΜÝρους να σφετερισθεß το ¼λον.
Μüνο Ýτσι οι Σλαβομακεδüνες θα αποδεχθοýν αυτü που πραγματικÜ αντιπροσωπεýουν στην περιοχÞ. Αυτüς εßναι ο πυρÞνας του προβλÞματος και μüνο αν αντιμετωπισθεß Ýτσι μπορεß να προκýψει μßα βιþσιμη λýση, η οποßα να σÝβεται τις θεμιτÝς ευαισθησßες üλων των εθνοτÞτων της περιοχÞς.
Το üνομα που Ýριξαν στο τραπÝζι οι Ζüραν ΖÜεφ και Νßκολα Ντιμιτρüφ εßναι σýνθετη ονομασßα, αλλÜ με ιστορικü προσδιορισμü. Πολλοß θεωροýν üχι αδßκως üτι ο ιστορικüς αυτüς προσδιορισμüς εßναι η επιτομÞ του αλυτρωτισμοý.
Εßναι αλÞθεια üτι εκεßνη την εποχÞ ¸λληνες και Βοýλγαροι ανταγωνßζονταν για το ποιο απü τα δýο αυτÜ Ýθνη θα θÝσει υπü τον Ýλεγχü του τη γεωγραφικÞ Μακεδονßα, ιδßως το νüτιο και κεντρικü τμÞμα της.
Το βüρειο τμÞμα της γεωγραφικÞς Μακεδονßας Þταν αντικεßμενο ανταγωνισμοý μεταξý ΣÝρβων και ΒουλγÜρων. Εßναι προφανÝς, λοιπüν, üτι η εξÝγερση εκεßνη εßχε στüχο την εκδßωξη των Οθωμανþν με σκοπü ολüκληρη η Μακεδονßα να περιÝλθει στον Ýλεγχο των τüτε ΒουλγÜρων κομιτατζÞδων, οι οποßοι εßχαν απü τüτε για λüγους σκοπιμüτητας υψþσει τη σημαßα ενüς πρþιμου βουλγαρüφρονος Μακεδονισμοý. ΑυτÜ, ωστüσο, εßναι ιστορßα.
Επικυρþνει τον Μακεδονισμü
Το μεßζον πρüβλημα-μειονÝκτημα του ονüματος “Μακεδονßα του ºλιντεν” εßναι üτι, üπως και το “ΝÝα Μακεδονßα”, αναφÝρεται στην üλη Μακεδονßα και üχι σε τμÞμα της. ?ς εκ τοýτου, επικυρþνει, αντß να ακυρþνει το ιδεολüγημα του Μακεδονισμοý και κατ’ επÝκτασιν συντηρεß τις üποιες φαντασιακÝς βλÝψεις των Σλαβομακεδüνων επß της ελληνικÞς Μακεδονßας.
Οι γεßτονες δεν Ýχουν την ισχý να απειλÞσουν την ΕλλÜδα, αλλÜ το ιδεολüγημÜ τους εßναι αρκετü για να δηλητηριÜζει τις διμερεßς σχÝσεις και να λειτουργεß αποσταθεροποιητικÜ στη ΒαλκανικÞ.
Με επιπολαιüτητα που σκοτþνει, η ΑθÞνα μιλÜει πολý για αλυτρωτισμü, χωρßς να συνειδητοποιεß üτι το üχημα του αλυτρωτισμοý δεν εßναι κÜποιες γενικÝς αναφορÝς στο Σýνταγμα της FYROM, αλλÜ το üνομα του κρÜτους, της ιθαγÝνειας, της εθνüτητας και της γλþσσας. Εßναι τραγικü το γεγονüς üτι οι κυβερνþντες –και üχι μüνο– δεßχνουν να μην κατανοοýν το προφανÝς.
Η ΠΓΔΜ δεν εßναι εθνικü κρÜτος. Εßναι συνεταιρικü κρÜτος. Κýρια εθνικÞ συνιστþσα εßναι οι Σλαβομακεδüνες και δευτερεýουσα οι Αλβανομακεδüνες. Ως εκ τοýτου, η ονομασßα του κρÜτους δεν μπορεß να Ýχει εθνικü προσδιορισμü, δεν μπορεß το κρÜτος να ονομÜζεται π.χ. Σλαβομακεδονßα. Η ονομασßα του αφενüς πρÝπει να εßναι εθνικÜ ουδÝτερη, προκειμÝνου να εßναι αποδεκτÞ και απü τις δýο εθνικÝς συνιστþσες, αφετÝρου να καταδεικνýει πως πρüκειται για ΜÝρος και üχι για το ¼λον.
Με Üλλα λüγια η ονομασßα πρÝπει να εßναι σýνθετη και ο επιθετικüς προσδιορισμüς στο “Μακεδονßα” να εßναι γεωγραφικüς, οýτε χρονικüς (“ΝÝα Μακεδονßα”), οýτε ιστορικüς (“Μακεδονßα του ºλιντεν”). Το üνομα που αντανακλÜ καλýτερα την πραγματικüτητα εßναι το “¢νω Μακεδονßα”. Και ο ΖÜεφ και ο Ντιμιτρüφ, Üλλωστε, Ýχουν ομολογÞσει üτι δεν μποροýν να μονοπωλοýν ως κρÜτος τον üρο Μακεδονßα, ο οποßος περιγρÜφει μßα ευρýτερη γεωγραφικÞ περιοχÞ. Γι’ αυτü και δημοσßως εßχαν αποδεχθεß σýνθετη ονομασßα με γεωγραφικü προσδιορισμü, üπως το “¢νω Μακεδονßα” (“Γκüρνα Μακεντüνιγια”).
Δεν δÝχονταν, üμως, αυτü να γßνει το νÝο συνταγματικü τους üνομα. Στην πραγματικüτητα, επιδßωκαν να καθιερþσουν διπλÞ ονομασßα. ¼ταν, üμως, διαπßστωσαν üτι η ΑθÞνα δεν υποχωρεß στο erga omnes και επειδÞ δεν Ýχουν σοβαρü επιχεßρημα, οχυρþθηκαν πßσω απü το γεγονüς üτι δεν διαθÝτουν την αναγκαßα πλειοψηφßα στη ΒουλÞ για να αλλÜξουν το ΣýνταγμÜ τους και πως το “¢νω Μακεδονßα” δεν θα περνοýσε απü το δημοψÞφισμα, για τη διεξαγωγÞ του οποßου Ýχει δεσμευθεß ο ΖÜεφ.
Erga omnes, αλλÜ με üνομα-παγßδα
ΑυτÜ, ωστüσο, εßναι δικÜ του προβλÞματα και αυτüς πρÝπει να τα λýσει. Αντß γι’ αυτü, üμως, επινüησε Ýναν ευφυÞ διπλωματικü ελιγμü, ο οποßος συνιστÜ παγßδα για την ΕλλÜδα. Εκμεταλλεýθηκε το γεγονüς üτι ο Τσßπρας και ΚοτζιÜς δεν κατανοοýν το εθνικü διακýβευμα και την ποιοτικÞ διαφορÜ ανÜμεσα στις διÜφορες σýνθετες ονομασßες. Τους πÜσαρε, λοιπüν, το üνομα “Μακεδονßα του ºλιντεν”, παρüτι εßναι δεδομÝνο πως αυτü το üνομα θα προκαλÝσει αντιδρÜσεις εκ μÝρους του σýνοικου αλβανικοý στοιχεßου, αλλÜ και της Βουλγαρßας.
Το επιχεßρημÜ του εßναι üτι για λüγους ιδεολογßας και παρÜδοσης αυτü θα υπερψηφισθεß και απü την εθνικιστικÞ σλαβομακεδονικÞ αξιωματικÞ αντιπολßτευση του VMRO, αλλÜ και θα εγκριθεß απü τον λαü στο δημοψÞφισμα. Με Üλλα λüγια τους προσφÝρει το erga omnes, αλλÜ για Ýνα üνομα το οποßο, üπως προαναφÝραμε, αντß να ακυρþνει, ουσιαστικÜ επικυρþνει τον Μακεδονισμü.
Εκτüς üλων των παραπÜνω, το “Μακεδονßα του ºλιντεν” Ýχει και Ýνα πρακτικü μειονÝκτημα. Δεν διευκολýνει την εκφορÜ του ονüματος των πολιτþν αυτοý του κρÜτους. Και επειδÞ Þδη διεθνþς κατÜ κανüνα τους αποκαλοýν “Μακεδüνες” αυτü θα επικρατÞσει οριστικÜ. ΑντιθÝτως, οι τρßτοι μποροýν να κατανοÞσουν και να υιοθετÞσουν τον üρο Upper Macedonia και κατ’ επÝκτασιν τον üρο Uppermacedonians. Στη διεθνÞ πρακτικÞ υπÜρχουν üροι üπως π.χ. Νüτια ΑφρικÞ / Νοτιοαφρικανοß.
Το μüνο πλεονÝκτημα που Ýχει ο üρος “Μακεδονßα του ºλιντεν” εßναι üτι παραπÝμπει σε Ýνα γεγονüς που εγγρÜφεται στο πλαßσιο του σλαβικοý ιστορικοý χþρου. Ως εκ τοýτου διαχωρßζει αυτü το κρÜτος και τους Σλαβομακεδüνες απü την αρχαßα μακεδονικÞ κληρονομιÜ. Ο διαχωρισμüς αυτüς δεν αρκεß, üμως, για να γßνει αποδεκτü Ýνα üνομα.
Η προσπÜθεια των Σλαβομακεδüνων να σφετερισθοýν την ιστορικÞ κληρονομιÜ των αρχαßων Μακεδüνων (η κυβÝρνηση ΖÜεφ εßναι αλÞθεια üτι ανÝτρεψε την πολιτικÞ ΓκρουÝφσκι) ενοχλεß την ελληνικÞ κοινÞ γνþμη, αλλÜ το κýριο πρüβλημα εßναι η σýγχρονη γεωπολιτικÞ πτυχÞ. Και σ’ αυτü επßπεδο, üπως Ýχουμε Þδη αναλýσει, η “ΙλιντÝνσκα Μακεντüνιγια” αποτελεß μßα παγßδα, στην οποßα Τσßπρας και ΚοτζιÜς δεßχνουν Ýτοιμοι να πÝσουν μÝσα.
