Πίσω στο ευρετήριο

 Τουρκία: Λίγο πριν τη καταιγίδα.

    Του Θωμά Στεφ. Σάρα

Παρά τα παράπονα και τις εικασίες του πολιτικού κατεστημένου της Άγκυρας ότι οι μηχανισμοί της Ευρώπης αδικούν την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, και παρά τις διαβεβαιώσεις της Τουρκικής πολιτικής ηγεσίας ότι το μεγάλο εμπόδιο στο δρόμο για τον εξευρωπαϊσμό της χώρας, είναι το στρατιωτικό παρακράτος το οποίο αποτελεί μια πραγματική κοινωνική και πολιτική τροχοπέδη προς τη πρόοδο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τόσο το στρατιωτικό κατεστημένο, όσο και ο διπλωματικός μηχανισμός της Άγκυρας, αντιμετωπίζουν με ενθουσιασμό την ιδέα του ευρωπαϊκού προσανατολισμού της.

Οι διαφορές τους, ωστόσο, με το πολιτικό κατεστημένο δημιουργούνται από τον φόβο της πιθανότητας απώλειας του εθνικιστικού προσανατολισμού της Τουρκίας, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας κοινωνίας απομακρυσμένης από τις αρχές του κεμαλισμού περί κοσμικού κράτους και τη δημιουργία κοινωνικών συνθηκών οι οποίες θα επέτρεπαν την ανάπτυξη του θρησκευτικού φανατισμού του Ισλάμ. Είναι γνωστόν ότι για δεκαετίες ολόκληρες τώρα το στρατιωτικό κατεστημένο της Τουρκίας, στη πραγματικότητα,  είναι εκείνο που αποφασίζει για τον πολιτικό προσανατολισμό και το τρόπο άσκησης της εξουσίας από το κάθε πολιτικό κόμμα που σχηματίζει κυβέρνηση στην Άγκυρα.

Η σημερινή διαφορά από το παρελθόν, ωστόσο, έγκειται στο γεγονός ότι οι παρούσες συνθήκες δεν προσφέρουν καμία δικαιολογία για τη συνέχιση αυτής της σκληρής πολιτικής.

Το βέβαιο είναι ότι ολόκληρο το κοινωνικό και πολιτικό κατεστημένο της χώρας προσβλέπει στην Ευρώπη οραματιζόμενο κάποια πολιτική λύτρωση και ελπίδες για τη δημιουργία ενός σύγχρονου κράτους δικαίου, απαλλαγμένου από τους φόβους στρατιωτικών παρεμβάσεων και την επιβολή στρατιωτικών κανόνων.

Είναι δε βέβαιο ότι με τη πάροδο του χρόνου και την προσπάθεια εισαγωγής και εφαρμογής φιλελεύθερων νόμων στα πρότυπα των Ευρωπαϊκών απαιτήσεων, το στρατιωτικό κατεστημένο της Άγκυρας αρχίζει να φοβάται ότι η  εφαρμογή παρόμοιας φιλελεύθερης νομοθεσίας, ενδέχεται να οδηγήσει στην βαθμιαία αποδυνάμωση του κρατικού μηχανισμού και ακόμα να ενθαρρύνει την μοιραία διαίρεση της επικράτειας σύμφωνα με τους λαούς που κατοικούν στις διάφορες περιοχές της.

Το γεγονός αυτό όμως, όπως είναι επόμενο, έρχεται να διαβεβαιώσει ότι το στρατιωτικό κατεστημένο της χώρας συνεχίζει να παραμένει εγκλωβισμένο στο παρελθόν και αδυνατεί να αντιληφθεί τη δυναμική των κοινωνικών και πολιτικών ανακατατάξεων που πραγματοποιούνται σήμερα σε ολόκληρη την υφήλιο.

Από την άλλη, όμως, ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός της Τουρκίας απαιτεί ξεκάθαρες λύσεις, τολμηρές αποφάσεις και θαρραλέες  πολιτικές μεταρρυθμίσεις, ένα στοιχείο το οποίο δημιουργεί εφιάλτες στους στρατιωτικούς πατρόνους της Άγκυρας, οι οποίοι από τη πλευρά τους σοφίζονται τη δημιουργία τεχνικών “πολιτικών κρίσεων”, οι οποίες θα τους επιτρέπουν να διατηρούν τα κεκτημένα δικαιώματά που τους εμπιστεύτηκε ο Κεμάλ.

Ένα από αυτά είναι και εκείνο της κλασικής πρακτικής όλων των στρατιωτικών κατεστημένων της γης, η προσφυγή στη χρήση σαμποτάζ για τη παραπλάνηση της κοινής γνώμης, τη δημιουργία εσφαλμένων εντυπώσεων και τη καλλιέργεια φόβων και προβληματισμών στη κοινή γνώμη των πολιτών της Τουρκίας οι οποίες θα βοηθήσουν για την αποδοχή κάθε προσπάθειας στρατιωτικού παρεμβατισμού με τη δικαιολογία της “σωτηρίας του κράτους”.

Η μέθοδος αυτή μάλιστα είναι πραγματικά προσφιλής στους στρατηγούς της Άγκυρας, καθώς προσφέρει, σε κάθε περίπτωση, μια δικαιολογία για την αντιμετώπιση του τρόμου.

Κάτι παρόμοιο συνέβηκε και πρόσφατα με πρωταγωνιστή τον αρχηγό του Τουρκικού στρατού ξηράς, στρατηγό Γιασάρ Μπουγιουκανίτ, ο οποίος όμως παραπέμφθηκε στη δικαιοσύνη από τον εισαγγελέα Ferhat Sarikaya, με τη κατηγορία ότι ήταν μπλεγμένος σε “συνωμοσία και τη δημιουργία παρακρατικής συμμορίας στη νοτιοανατολική περιοχή της χώρας (στην οποία κατοικούν Κούρδοι), και ότι προστατεύει χαμηλόβαθμο αξιωματικό των ενόπλων δυνάμεων ο οποίος είναι μπλεγμένος στη βομβιστική ενέργεια του περασμένου Νοεμβρίου στο Sendinli.” Πράξεις οι οποίες χαρακτηρίζονται ως ενάντιες στην ειρήνη και τα συμφέροντα των λαών της Τουρκίας.

Η ενέργεια πάντως αυτή του θαρραλέου εισαγγελέα έγινε αιτία να ξεσηκωθούν αμέσως “άγριοι άνεμοι της νέμεσης” του στρατιωτικού κατεστημένου  με αποτέλεσμα το παρεμβατισμό του αρχηγού του μικτού επιτελείου των στρατιωτικών δυνάμεων της χώρας στρατηγού Hilmi Ozkok, ο οποίος φρόντισε να τονίσει τη συμπάθεια και συμπαράσταση του προς τον, υπό δίωξη, συνάδελφο του, κάνοντας παραστάσεις στο πρωθυπουργό της χώρας Εντοργκάν και τον Πρόεδρο της “Δημοκρατίας” Sezer. Παράλληλα το στρατιωτικό επιτελείο έδωσε στη δημοσιότητα ανακοίνωση τονίζοντας ότι “οι στρατηγοί μπορούν να παραπεμφθούν μόνο στη στρατιωτική δικαιοσύνη και σε καμία περίπτωση δεν υπόκεινται στην δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων. (The New Anatolian)

Αποτέλεσμα αυτών των ενεργειών του Τούρκου αρχιστράτηγου ήταν να διατάξει ο Υπουργός Δικαιοσύνης της κυβέρνησης Εντοργκάν, Cemil Cicek, έρευνα σε βάρος του εισαγγελέα προκειμένου να κριθεί εάν έκανε “σωστά τη δουλειά του ή όχι”, είναι δε βέβαιο ότι εδώ τέλειωσε και η σταδιοδρομία του ανδρείου εισαγγελέα, εάν κάνουμε μια αναδρομή στις διώξεις του Σαρτζετάκη ύστερα από τις έρευνές του στην περίπτωση Λαμπράκη.

Τα γεγονότα αυτά ήρθαν σε μια πραγματικά κρίσιμη στιγμή των διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η τελευταία μάλιστα έδωσε τόση προσοχή στις εξελίξεις αυτές ώστε ανάβαλλε για αργότερα τη συνέχιση του ελέγχου των αλλαγών της νομοθεσίας που επέβαλλε η κυβέρνηση της Άγκυρας προκειμένου να την εναρμονίσει με το Ευρωπαϊκό κεκτημένο. Σύμφωνα με δημοσίευμα της ημερήσιας Τουρκικής εφημερίδας “Aksam”, αυτή είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι παρόμοιο από τον Οκτώβρη του 2005, που άρχισε αυτός ο έλεγχος.

Η επίσημη δικαιολογία της Ευρώπης για την αναβολή είναι ότι αυτή γίνεται για τεχνικού λόγους, προκειμένου να δοθεί περισσότερος χρόνος στις δύο πλευρές να προετοιμασθούν καλύτερα. Ο πραγματικός, ωστόσο, λόγος σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της εφημερίδας είναι η προσπάθεια της Ευρώπης να παρακολουθήσει την αντιμετώπιση από την κυβέρνηση της υπόθεσης Semdinli.

Τα γεγονότα αυτά γίναν αιτία για τη δημιουργία μιας ρευστής πολιτικής κατάστασης στην Άγκυρα, καθώς τόσο η κυβέρνηση, όσο και η αντιπολίτευση αισθάνθηκαν για άλλη μια φορά τη φοβερή σκιά των στρατοκρατών να απειλεί ανοικτά πλέον τη “δημοκρατική” κυβέρνηση της χώρας.

        “Γενική εικόνα”

Για τον πολιτικό παρατηρητή, βέβαια, δεν φαίνεται να υπάρχουν ερωτηματικά για το τι συμβαίνει σήμερα στην Τουρκία, προκειμένου ωστόσο να σχηματίσει ο αναγνώστης μου μια ποιό ολοκληρωμένη εικόνα του αληθινού πολιτικού σκηνικού ας μου επιτραπεί να μεταφέρω εδώ άρθρο της Τουρκικής “Χουρριέτ”, του δημοσιογράφου Cuneyt Ulsever,  ο οποίος γράφει :

“Θα ήθελα να ρίξω μια σύντομη ματιά πάνω στη Τουρκία, στην επιθυμία μου να δημιουργήσω ορισμένα ερωτηματικά στο μυαλό των πολιτών με την αναμονή μιας θερμής άνοιξης και ενός καλοκαιριού. Σήμερα επικρατεί μια πραγματικά πολύ παράξενη ατμόσφαιρα στη Τουρκία:

Πρώτο το κυβερνητικό κόμμα της Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚP) έχει απόλυτη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο- για πρώτη φορά από το 1983 που είχε κάποιο άλλο κόμμα.

Εάν διεξαγόταν εκλογές σήμερα, κανένα πολιτικό κόμμα θα μπορούσε μονάχο του να νικήσει το AKP.

Είναι βέβαιο ότι δεν υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις στους οικονομικούς δείκτες για κάποιο πρόβλημα και δεν θα ήτανε δίκαιο το να αμφισβητήσουμε ότι το κυβερνών κόμμα δεν χειρίσθηκε καλά την οικονομία και με μεγάλη προσοχή.

Παρ’ όλα αυτά δεν φαίνεται να εφησυχάζει κανείς στη χώρα. Υπάρχει ένα συνεχής και γενικός φόβος για πολιτική ρευστότητα.

Η αιτία αυτών των φόβων είναι το ότι οι περισσότεροι πολίτες οι οποίοι δεν συμφωνούν με τη κυβέρνηση πιστεύουν ότι αυτή θέλει να αλλάξει τη πολιτική μορφή της χώρας. Πιστεύουν κυρίως ότι το κυβερνών κόμμα διορίζει στο δημόσιο άτομα πιστά σε αυτό τα οποία ορκίζονται να το εξυπηρετήσουν καθώς επίσης και ότι επιθυμούν να αλλάξουν την πολιτική μορφολογία της χώρας. Ακόμα υπάρχει η γνώμη ότι το AKP προσπαθεί να δημιουργήσει τη δική του τάξη πλουσίων, και η αντιπολίτευση πιστεύει ότι ο πρωθυπουργός Recep Tayyip Erdogan έχει σαν στόχο του να γίνει πρόεδρος και έτσι να καταλάβει ολόκληρη την επικράτεια.

Το ίδιο διάστημα οι οπαδοί του AKP πιστεύουν ότι ενδέχεται να διωχτούν βίαια από την εξουσία. Σύμφωνα με τη γνώμη τους φανατικοί οπαδοί της πολιτικής διαχωρισμού του κράτους και της θρησκείας δεν πρόκειται να πάψουν ποτέ να τους θεωρούν ως “εχθρούς του κατεστημένου”, άσχετα με την σοβαρή προσπάθεια των ιδίων να τους πείσουν για το αντίθετο. Οι οπαδοί του AKP επίσης πιστεύουν ότι στόχο της αντιπολίτευσης αποτελεί η καταστροφή του κόμματος το οποίο πρόσφατα  δυνάμωσε και ότι η στάση των περισσότερων μέσων μαζικής ενημέρωσης έχει σκληρύνει. Πιστεύουν ακόμα ότι ο Ερντογκάν αντιμετωπίζει συνωμοσίες και αναμένουν κάποιον να κινηθεί εναντίον τους οποιαδήποτε στιγμή. Είναι άξιο ενδιαφέροντος το ότι κάθε κριτική εναντίον της κυβέρνησης τη  χαρακτηρίζουν ως προδοσία, επειδή, σύμφωνα με τη γνώμη τους, ο κύκλος των φίλων τους γίνεται μικρότερος καθημερινά.

Μέσα όμως σε μια παρόμοια ατμόσφαιρα, η παραπομπή του Semdinli πραγματικά έχει οδηγήσει τη κατάσταση στο αποκορύφωμά της. Η αντιπολίτευση, τα μέσα ενημέρωσης, η ακαδημαϊκοί, οι δικηγόροι και ακόμα και οι κοινοί πολίτες δέχθηκαν την παραπομπή σαν μια αναφορά και φυσικά άσκησαν κριτική εναντίον της.”

Πίσω όμως από τα ωραία λόγια και τη κατευναστική προσπάθεια του αρθρογράφου η πραγματικότητα είναι ότι η Τουρκία βρίσκεται στα πρόθυρα μιας νέας στρατιωτικής περιπέτειας, άπαξ και οι στρατηγοί ποτέ δεν έδειξαν εμπιστοσύνη στους θεοκράτες του Ερντογκάν, παρά τις διαβεβαιώσεις εκείνων ότι σέβονται τις αρχές του κεμαλισμού και ότι δεν προτίθενται να επιβάλλουν κάποια κοινωνική διαφοροποίηση από το παρελθόν στη χώρα. Το δε γεγονός της αποδοχής από τους Ευρωπαίους κάθε φορά και νέων αιτιολογιών από την Άγκυρα για τη μη εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που απαιτεί το ευρωπαϊκό κατεστημένο, απλώς οπλίζει τα σχέδια των στρατηγών και τους δίδει την ψευδαίσθηση ότι δήθεν η Ευρώπη δεν πρόκειται να αντιδράσει σε ένα στρατιωτικό κίνημα μερικών εβδομάδων, προκειμένου να διασφαλισθεί η σημερινή όψη της Τουρκίας.

Την εντύπωση αυτή δυναμώνει, εξ άλλου και το γεγονός της πολεμικής εμπλοκής των Αμερικανών στο γειτονικό Ιράκ, καθώς επίσης και η μεγάλη πιθανότητα ένοπλης σύρραξης με το Ιράν και τη Συρία. Γνωρίζουν οι στρατηγοί ότι τόσο η Ουάσιγκτον όσο και οι Βρυξέλλες έχουν απόλυτη ανάγκη και στηρίζονται στα αεροδρόμια, τα λιμάνια, και τα στρατόπεδα μέσα στα εδάφη της χώρας κάτι που δεν τους επιτρέπει να τολμήσουν να σταματήσουν τη πορεία της χώρας τους προς τη Ευρωπαϊκή οικογένεια.

Εάν δε θελήσει κάποιος να μελετήσει προσεκτικά την μέχρι σήμερα αποδοχή των ευρωπαίων και τις υποχωρήσεις τους στα διάφορα αιτήματα της Άγκυρας, αρκεί να αντιληφθεί ότι ο μεγάλος προστάτης των στρατηγών είναι η ηγεσία της ίδιας της Ευρώπης.  Όσο για τις σχέσεις της χώρας με τους γείτονές της και κυρίως με την Κύπρο, είναι βέβαιο ότι η ενθάρρυνση που δέχεται η Άγκυρα από την Ουάσιγκτον και το Λονδίνο δεν πρόκειται να επιτρέψει οποιαδήποτε υποχώρηση της Άγκυρας πάνω σε ότι της έχουν υποσχεθεί. Κάτω μάλιστα από τις σημερινές συνθήκες ο περισσότερο κερδισμένος παρουσιάζεται το Λονδίνο και το Ισραήλ, καθώς οι μεν πρώτοι αγοράζουν τα ακίνητα των ξεκληρισμένων Ελληνοκύπριων σχεδόν δωρεάν και τα μεταπουλούν στους δεύτερους με τεράστια κέρδη. Οι δε δεύτεροι με τη σειρά τους παραμένουν οι πραγματικά κερδισμένοι καθώς αντιλαμβάνονται ότι αργά μεν μα σταθερά εξελίσσεται και εφαρμόζεται το σχέδιο “Φαιδώρα”  του ΝΑΤΟ, του 1975. Αυτός εξ άλλου είναι και ο λόγος που η ηγεσία των Αθηνών προσπαθεί να δώσει την εντύπωση ότι δεν αντιλαμβάνεται τίποτα από τη τρομερή κακοποίηση που δέχονται τόσο τα εθνικά δίκαια όσο και τα δικαιώματα των Ελλήνων, αρκεί μόνον που οι εκάστοτε επιβήτορες της εξουσίας αισθάνονται ότι εξυπηρετούνται απόλυτα τα δικά τους προσωπικά συμφέροντα.

“Αφαιρίμ Χουριέτ”, (μπράβο Δημοκρατία), που θα έλεγαν και τα στρατιωτάκια της Άγκυρας.