Η πτþση του Αφρßν και η σημασßα της
Του Κþστα ΡÜπτη
Στην τριγωνικÞ αναμÝτρηση που εκτυλßσσεται την τελευταßα διετßα με αφορμÞ την συριακÞ κρßση, η μεν Μüσχα προσπαθεß να διευρýνει τα ρÞγματα στην παραδοσιακÞ αμερικανοτουρκικÞ συμμαχικÞ σχÝση, η δε ΟυÜσιγκτον προσπαθεß να δηλητηριÜσει την φιλßα που αιφνιδßως αναπτýχθηκε μεταξý του Ταγßπ ΕρντογÜν και του Βλαντßμιρ Ποýτιν, ενþ η ¢γκυρα, κινοýμενη διαρκþς σε δýο ταμπλü, επιχειρεß να κατοχυρþσει διευρυμÝνο ρüλο για την επüμενη μÝρα.
Στην μÝση αυτοý του τριγþνου βρßσκονται οι Κοýρδοι της βüρειας Συρßας, οι οποßοι αξιοποιοýνται για την τροποποßηση των συσχετισμþν και την ανταλλαγÞ μηνυμÜτων μεταξý των πρωταγωνιστþν.
Οι ßδιοι παρερμÞνευσαν τον ρüλο τους και υπερτßμησαν τις δυνατüτητÝς τους. Εξοý και πλÝον Ýχουν στη διÜθεσÞ τους μüνο σενÜρια Þττας.
Η κατÜληψη του Αφρßν το επιβεβαιþνει αυτü. Αν και θα πρÝπει να υποσημειþσει κανεßς üτι η Τουρκßα βρßσκεται (για Üλλη μßα φορÜ, μετÜ την κατÜληψη της αλ Μπαμπ στο πλαßσιο της επιχεßρησης "Ασπßδα του ΕυφρÜτη”) να Ýχει στα χÝρια της μια στρατιωτικÞ επιτυχßα που της χαρßστηκε, παρÜ που την κατÝκτησε. ΧιλιÜδες Κοýρδοι μαχητÝς εγκατÝλειψαν το Αφρßν, αποφεýγοντας μια μÜχη σε αστικü τοπßο η οποßα ασφαλþς θα διαρκοýσε αρκετÝς εβδομÜδες, αλλÜ εντÝλει θα Üφηνε την πüλη ισοπεδωμÝνη.
Πρüκειται για μßα εξÝλιξη η οποßα δεν θα μποροýσε να αποφευχθεß. ΠαρÜ τις υστερÞσεις του (με κυριüτερη την ανÜθεση του ρüλου του πεζικοý στους αναξιüπιστους τζιχαντιστÝς του λεγüμενου "Ελεýθερου Συριακοý Στρατοý”, λüγω πολιτικοý περιορισμοý στην χρÞση Τοýρκων κληρωτþν), ο τουρκικüς στρατüς σαφþς υπερτεροýσε. Το Αφρßν δεν υπÞρξε ΚομπÜνι του 2014, διüτι οι υπερασπιστÝς του δεν αντιμετþπιζαν αυτÞ τη φορÜ μßα επßθεση ατÜκτων δßχως αεροπορßα.
Βεβαßως το Αφρßν αποτελεß τμÞμα της συριακÞς επικρÜτειας, της οποßας τον εναÝριο χþρο προστατεýουν ρωσικÝς δυνÜμεις. ¼μως τüσο ο συριακüς κυβερνητικüς στρατüς üσο και οι ρωσικÝς δυνÜμεις παρÝμειναν χαρακτηριστικÜ απαθεßς, πÝρα απü τις καταδικαστικÝς δηλþσεις της Δαμασκοý, καθ' üλη τη διÜρκεια της τουρκικÞς επιχεßρησης "ΚλÜδος Ελαßας”. ΑκριβÝστερα: η ρωσικÞ πλευρÜ φρüντισε να αποσýρει το απüσπασμÜ της που προηγουμÝνως στÜθμευε για συμβολικοýς λüγους στην περιοχÞ του Αφρßν, þστε να ξεκινÞσει η τουρκικÞ επßθεση.
¼λα αυτÜ διüτι ¢γκυρα, Μüσχα, Δαμασκüς (αλλÜ και ΒαγδÜτη και ΤεχερÜνη) συμπßπτουν στο üτι προÝχει να αντιμετωπισθεß ο κßνδυνος δημιουργßας μιας νÝας αυτονομημÝνης κουρδικÞς οντüτητας στην περιοχÞ με αμερικανικÞ στÞριξη. Πρüκειται για το εφεδρικü (σε σχÝση με την αλλαγÞ καθεστþτος στη Δαμασκü) σχÝδιο το οποßο, με την απüσχιση των βορειοανατολικþν συριακþν εδαφþν αποβλÝπει στην διακοπÞ της εδαφικÞς συνÝχειας του απειλητικοý για το ΙσραÞλ Üξονα ΙρÜν-ΙρÜκ-Συρßας-ΧεζμπολλÜχ, αλλÜ και στην διηνεκÞ αποσταθεροποßηση της φυσικÞς εξüδου του κινεζικοý νÝου "δρüμου του μεταξιοý”. ΕπιπλÝον, η εκτεταμÝνη περιοχÞ που Ýφθασαν να ελÝγχουν οι Κοýρδοι μαχητÝς μετÜ την κατÜρρευση του Ισλαμικοý ΚρÜτους εßναι πετρελαιοπαραγωγüς, Üρα κρßσιμη για το καθεστþς ¢σαντ.
Διüλου τυχαßα, η επιχεßρηση "ΚλÜδος Ελαßας” ξεκßνησε üταν ο τüτε επικεφαλÞς του ΣτÝιτ ΝτιπÜρτμεντ, Ρεξ Τßλερσον ανακοßνωσε üτι οι ΗΠΑ θα στηρßξουν τη δημιουργßα μιας "συνοριοφυλακÞς” 30.000 εντοπßων στη βορειοανατολικÞ Συρßα. Ο Ρþσος υπουργüς Εξωτερικþν ΣεργκÝι Λαβρüφ Ýκανε λüγο για τη δημιουργßα δομþν ψευδοκρÜτους.
Η τουρκικÞ πλευρÜ επιχεßρησε επιτιθÝμενη να εκβιÜσει την αλλαγÞ της αμερικανικÞς στÜσης. Το γεωγραφικÜ απομονωμÝνο Αφρßν Þταν μια "μετωνυμßα” για τα συμπαγÞ κουρδοκρατοýμενα εδÜφη ανατολικüτερα, üπου üμως φιλοξενοýνται τουλÜχιστον 2.000 Αμερικανοß κομÜντος. Το μÞνυμα που θα Ýπρεπε να αφομοιþσουν οι Κοýρδοι Þταν üτι η συμμαχßα με τις ΗΠΑ δεν αρκεß.
Για τη Δαμασκü και τους συμμÜχους της, πÜλι, Þταν καταρχÞν μεγαλýτερος ο κßνδυνος που αντιπροσþπευε το ενδεχüμενο απüσχισης ενüς γηγενοýς πληθυσμοý, με αμερικανικÞ στÞριξη, απ' ü,τι η παρÜνομη εισβολÞ ενüς ξÝνου στρατοý. ¸τσι, η τουρκικÞ εισβολÞ αντιμετωπßσθηκε ως μοχλüς πßεσης για την εκ νÝου υπαγωγÞ του Αφρßν στη δικαιοδοσßα της συριακÞς κυβÝρνησης.
Ωστüσο, οι επανειλημμÝνες μεσολαβητικÝς προσπÜθειες που φÝρεται να ανÝλαβε η ρωσικÞ πλευρÜ δεν ευοδþθηκαν. Οι Κοýρδοι ιθýνοντες της πüλης προτßμησαν να ρισκÜρουν την πτþση του Αφρßν, παρÜ τον συμβιβασμü με την Δαμασκü. ΑντιθÝτως, ο συμβιβασμüς που εντÝλει φαßνεται πως υπÞρξε Þταν με την Τουρκßα για την εκκÝνωση της πüλης απü τους υπερασπιστÝς της.
Μπορεß η εξÝλιξη αυτÞ να θεωρηθεß και üτι συμπυκνþνει συμβολικÜ üλη τη στρατηγικÞ μυωπßα του κουρδικοý στοιχεßου. Οι οργανþσεις του üπως το PYD, Ýχουν να επιλÝξουν εßτε την περιορισμÝνη αυτονομßα που μπορεß να τους παραχωρÞσει, με ρωσικÞ συνηγορßα, η Δαμασκüς εßτε την αναζÞτηση μιας πÜση θυσßα απüσχισης, η οποßα μπορεß προς το παρüν να εξυπηρετεß τους αμερικανικοýς και ισραηλινοýς σχεδιασμοýς, αλλÜ προοιωνßζεται συμφορÝς για το ßδιο το κουρδικü στοιχεßο.
Μüλις λßγους μÞνες νωρßτερα η προσπÜθεια Üλλων κουρδικþν πολιτικþν δυνÜμεων στο βüρειο ΙρÜκ να επιτýχουν την απüσχιση κατÝληξαν σε χαρακτηριστικÞ Þττα. Δεν εßναι ρεαλιστικü το να περιμÝνει κανεßς να υπερισχýσει της αντισυσπεßρωσης üλων των κρατþν της περιοχÞς.
Το ßδιο το ΡΚΚ μπüρεσε να υπÜρξει, ως προστατευüμενη οργÜνωση της Δαμασκοý μÝχρι τη σýλληψη ΟτσαλÜν το 1999, αξιοποιþντας τις διακρατικÝς αντιπαραθÝσεις. Η ßδια η δημιουργßα των αυτüνομων κουρδικþν καντονιþν στη βüρεια Συρßα προÝκυψε με την ανοχÞ του ¢σαντ, απü την επιλογÞ του να συγκεντρþσει τον στρατü του γýρω απü κρισιμüτερους για το καθεστþς στüχους.
Η κατÜληψη του Αφρßν ασφαλþς ανοßγει το δρüμο για εθνοκÜθαρση της περιοχÞς απü την ¢γκυρα και τους τζιχαντιστÝς συμμÜχους της, αλλÜ και θÝτει το θεμÝλιο νÝων συγκροýσεων, αυτÞ τη φορÜ με τη Δαμασκü και τους προστÜτες της. Παρüτι ονομÜσθηκε "αντιτρομοκρατικÞ” η επιχεßρηση "ΚλÜδος Ελαßας” πρüκειται, üπως και η επιχεßρηση "Ασπßδα του ΕυφρÜτη” με την αλ-Μπαμπ, να οδηγÞσει σε κατοχÞ με μονιμüτερα χαρακτηριστικÜ και επÝκταση του τουρκικþν κρατικþν δομþν σε συριακÜ εδÜφη. Τα "υλικÜ” για τις μελλοντικÝς τριβÝς Ρωσßας-Τουρκßας βρßσκονται εδþ.
capital.gr
