Τουρκία:
«Η Αρχή του Τέλους»
Του Θωμά Στεφ. Σάρα
Η
Τουρκία ανάστατη. Χιλιάδες διαδηλωτές
έχουν κατακλύσει και κατακυριεύσει
δρόμους και πλατείες διαμαρτυρόμενοι
ενάντια στον πρωθυπουργό Ερντογάν και
τις πολιτικές που ο ίδιος και η
κυβέρνησή του εφαρμόζουν. Για
ορισμένους τα γεγονότα έρχονται να τους
ξαφνιάσουν, για άλλους δεν αποτελούν
τίποτα περισσότερο από ότι είχε
προβλεφθεί εδώ και χρόνια. Στο σημείο
αυτό ας μου επιτραπεί να υπενθυμίσω
στους αναγνώστες της στήλης ότι τα
τελευταία δέκα χρόνια, στην έκδοση του
Δεκέμβρη ή του Γενάρη κάθε χρονιάς στις
προβλέψεις μου για τις πιθανές
εξελίξεις και τα γεγονότα που πιστεύω
ότι πρόκειται να πραγματοποιηθούν,
σχετικά με την Τουρκία συνεχίζω να
επιμένω ότι η χώρα αυτή με τη σημερινή
της μορφή δεν φαίνεται να έχει μέλλον.
Δεν είναι δε λίγες οι φορές που
αναφέρθηκα στις πιθανότητες κοινωνικών
αναταραχών οι οποίες τελικά θα
οδηγήσουν το σύστημα στην αυτοδιάλυσή
του. Χωρίς να εννοώ ότι οι σημερινοί
κοινωνικοί ξεσηκωμοί και οι αγώνες στις
πλατείες και τους δρόμους των μεγάλων
πόλεων της χώρας προεξοφλούν τους
ισχυρισμούς μου, προσωπικά πιστεύω ότι
στην πραγματικότητα θα δώσουν το
έναυσμα σε εκείνους που καραδοκούν για
να πάρουν τη ρεβάνς ενάντια στον
Ερντογάν και τους συνεργάτες του για τις
πολιτικές αλλαγές που θέλησαν να
εφαρμόσουν στη χώρα την τελευταία
δεκαετία. Το βέβαιο είναι ότι στην χώρα
αυτή των παραδόξων και των μυστηρίων,
διαφορετικές πολιτικές δυνάμεις και
ρεύματα συνεχίζουν να οργώνουν τις
λαϊκές μάζες. Ένα ανθρώπινο
πολυδιάστατο πολιτιστικά μωσαϊκό, το
οποίο στο παρελθόν έχει γνωρίσει τη βία
και το φανατισμό των πιστών του Ισλάμ
καθώς επίσης και εκείνη που δημιουργούν
οι πολιτικές σκοπιμότητες των
διοικούντων. Δεν υπάρχει δε
καμία αμφιβολία ότι το ξέσπασμα των
ταραχών στην χώρα αυτή των
αντικρουόμενων πολιτιστικών και
πολιτικών ρευμάτων σε καμία περίπτωση
δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί σε λαϊκή
επανάσταση, τουλάχιστον όχι για την ώρα,
αποτελεί όμως κάποιο είδος έκφρασης της
αγωνίας και των προβληματισμών, κυρίως
των νεότερων γενεών, για τα πολιτικά
σχέδια και τις πολιτικές θέσεις μιας
κυβέρνησης η οποία, στην πραγματικότητα,
προσπαθεί να επαναφέρει τη χώρα στο
Μεσαίωνα, σε μια προσπάθεια επιβολής των
θεοκρατικών της θεωριών. Το βέβαιο,
πάντως, είναι ότι η πολιτική κατάσταση
στην Τουρκία ανέκαθεν παρουσίαζε μιας
ιδιαιτερότητα. Στην πολιτική σκηνή της
χώρας υπήρχε έντονη η παρουσία των
Κεμαλιστών, οι οποίοι παρουσιαζόταν ως
οι εκφραστές του Ευρωπαϊκού
προσανατολισμού αυτής της χώρας, και οι
οποίοι είναι οι κυρίως υπεύθυνοι των
διωγμών των Ελλήνων και άλλων μη
Μουσουλμανικών μειονοτήτων από την
Κωνσταντινούπολη. Οι ίδιοι είναι επίσης
οι αρχιτέκτονες της εισβολής των
Τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο και
φυσικά και οι εμπνευστές του
ανατρεπτικού σχεδίου “Βαριοπούλα”, εξ
αιτίας του οποίου τις μέρες αυτές
βρίσκονται στις φυλακές της χώρας όλοι
οι ανώτατοι στρατηγοί, δημοσιογράφοι
και διανοούμενοι της Τουρκίας. Από την
αντίθετοι πλευρά παρουσιάζονται οι
θεοκράτες Ισλαμιστές με την δική τους
ατζέντα, η οποία μολονότι άγνωστη μέχρις
στιγμής, είναι βέβαιο ότι δεν πρόκειται
να λειτουργήσει υπέρ των ελληνικών
συμφερόντων, εάν θ7ελήσουμε να
μελετήσουμε τις κατά περιόδους δηλώσεις
τους για τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου
και τις κατά περιόδους παραβιάσεις
των ελληνικών χωρικών υδάτων καθώς
επίσης και εναέριου χώρου της Ελλάδος.
Είναι βέβαιο, λοιπόν, ότι οι σημερινές
λαϊκές κινητοποιήσεις
τόσο στην Κωνσταντινούπολη, όσο και
τις υπόλοιπες μεγαλουπόλεις της
Τουρκίας αποτελούν μέρος της εσωτερικής
διαμάχης μεταξύ των δύο αντιθέτων
πολιτικών ρευμάτων, η οποία αρχίζει να
διαμορφώνεται πλέον μαχητική, με τη
μορφή του λαϊκού ξεσηκωμού ενάντια στις
πολιτικές της κυβέρνησης Ερντογάν. Το
βέβαιο πάντως είναι ότι ο ξεσηκωμός των
λαϊκών τάξεων, σε καμία περίπτωση δεν θα
πρέπει να αποξενωθεί από τα αντίστοιχα
κινήματα των Αραβικών πληθυσμών της
περιοχής, τα γνωστά ως Αραβική Άνοιξη.
Σύμφωνα με την γνώμη των πολιτικών
παρατηρητών της περιοχής, οι
κινητοποιήσεις αυτές τείνουν να πάρουν
ακριβώς την ίδια πολιτική μορφή, μιας
Τουρκικής άνοιξης στην Ευρωπαϊκή και
ανατολική πλευρά της Μεσογείου.
Οφείλουμε δε να ομολογήσουμε ότι οι
δυνάμεις αυτές απαρτίζονται από ένα
παράξενο σύμπλεγμα πολιτών και θεωριών,
από τους Κεμαλιστές, μέχρι και όσους
ονειρεύονται ένα ανεξάρτητο και
αυτόνομο Κουρδιστάν και όχι μόνον. Αυτή
αποτελεί, στην πραγματικότητα, μια
περίεργη συγκοιρία όπου οι μεν
Κεμαλιστές μολονότι παραμένουν στις
εθνικιστικές τους θεωρίες και πολιτικές,
κάτω από τις σημερινές συνθήκες του
αγώνα, δέχονται με ευχαρίστηση τη
βοήθεια και συνεργασία εκείνων τους
οποίους την “επομένη ημέρα της
επιτυχίας” θα αντιμετωπίσουν ως
επικίνδυνους εχθρούς. Αυτό ακριβώς
είναι και το χαρακτηριστικό στίγμα των
σημερινών “λαϊκών” κινητοποιήσεων,
δεδομένου ότι αυτές δεν έχουν καμία
σχέση με τους αδύναμους και
απελπισμένους οι οποίοι βρίσκονται
στους δρόμους ενάντια στην πανίσχυρη
εξουσία ενός μονολιθικού πολιτικού
κατεστημένου. Εάν μάλιστα θελήσουμε να
αναλογιστούμε ότι σήμερα η χώρα αυτή
έρχεται πρώτη στην κατάσταση των χωρών
που κρατούν εγκλεισμένους
στις φυλακές δημοσιογράφους, με έναν
αριθμό που ξεπερνά τους 87,
αντιλαμβάνεται ο αναγνώστης ότι στις
λεωφόρους και πλατείες της χώρας αυτής
διεξάγεται μια σοβαρή μάχη επικράτησης
μεταξύ δύο διαφορετικών κόσμων, οι
οποίοι φιλοδοξούν και διεκδικούν την
εξουσία. Αυτό, εξ άλλου, είναι και το
πνεύμα της αδιαλλαξίας του πρωθυπουργού
της χώρας καθώς επίσης και της άρνησής
του να δεχθεί να συναντήσει το αντίπαλο
ρεύμα. Έναντι μάλιστα μιας παρόμοιας
κίνησης ο Τούρκος πρωθυπουργός δεν
παρέλειψε να προειδοποιήσει τους
διαδηλωτές ότι η “υπομονή του αρχίζει
να εξαντλείται”. Μιλώντας σχετικά ο
πρωθυπουργός δήλωσε ότι “Σήμερα
βρισκόμαστε στο ίδιο ακριβώς σημείο που
είμασταν στις 27 Απριλίου του 2007”. Ήταν η
ημερομηνία που οι στρατηγοί είχαν
καταγγείλει τα σχέδια εκλογής του
Αμπντουλάχ Γκιούλ, για την προεδρία της
Δημοκρατίας. Ήταν μια πολιτική ενέργεια
εκείνη η οποία έδωσε στο Ερντογάν και
την κυβέρνηση του τον απόλυτο έλεγχο επί
του κρατικού μηχανισμού και τέλος των
στρατηγών. Σχολιάζοντας, εξ άλλου, τα
γεγονότα ο ομιλητής τόνισε: “υπάρχει
ένα όριο στην υπομονή, και εκείνοι που
παίζουν με την πολιτική και κρύβονται
πίσω από τους διαδηλωτές θα πρέπει πρώτα
να μάθουν τι σημαίνει πολιτική.” Κάτω
από αυτές τις συνθήκες, όπως ήταν
επόμενο, δημιουργήθηκε μια πόλωση
μεταξύ των δύο ρευμάτων η οποία αρχίζει
να παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις,
δεδομένου ότι πέραν της πολιτικής
διάστασης του κινήματος, αυτό άρχισε να
παρουσιάζει τα πρώτα σημάδια λαϊκής
αντιπαράθεσης στους δρόμους και τις
πλατείες της χώρας. Ενδεικτική της
διαμόρφωσης του πολιτικού τοπίου θα
είναι η ομιλία του πρωθυπουργού στις 15
και 16 Ιουνίου σε δύο μεγάλες πολιτικές
συγκεντρώσεις στην Άγκυρα και την
Κωνσταντινούπολη. Παράλληλα σε άλλη
ομιλία του δεν παρέλειψε να τονίσει: “Εμείς
δεν κάνουμε αυτά που κάνουν οι
πλιατσικολόγοι. Εκείνοι καταστρέφουν
και καίνε. Δολοφόνησαν έναν αστυνομικό
μας. Είναι επόμενο λοιπόν ότι δεν
πρόκειται να παραδώσουμε στις διαθέσεις
τους αστυνομικούς μας ”
και αναρωτήθηκε: “Μήπως περίμεναν
να παραδώσουμε την πλατεία Ταξίμ στους
αναρχικούς και τρομοκράτες;” Μιλώντας
την επομένη σε άλλη συγκέντρωση ο
Τούρκος πρωθυπουργός στη Μερσίνη τόνισε:
“αυτοί που βρίσκονται στη πλατεία Ταξίμ
και καταστρέφουν, το κάνουν στο όνομα
της ελευθερίας; ” Έτσι όμως και ύστερα
από την άρνηση του πρωθυπουργού να
δείξει κάποια διάθεση για κατανόηση
έναν τι των μαχητικών διαδηλώσεων και
διαμαρτυριών, η κυβέρνηση έκανε χρήση
των ειδικών δυνάμεων της αστυνομίας οι
οποίες χρησιμοποίησαν δακρυγόνα και
κανονιοφόρους με αντλίες νερού και
επιχείρησαν να διαλύσουν τις
αντικυβερνητικές διαδηλώσεις. Το μέτρο,
όπως ήταν επόμενο εξόργισε τους
διαμαρτυρομένους με αποτέλεσμα
χιλιάδες από αυτούς να επανέλθουν και
πάλι πίσω στην πλατεία Ταξίμ, ύστερα από
έφοδο της αστυνομίας σε καταυλισμούς
των διαμαρτυρομένων. Όπως όμως και εάν
εξελιχθούν τα γεγονότα, το βέβαιο είναι
ότι στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης,
στην πραγματικότητα, συγκρούονται οι
δύο παντοδύναμες πολιτικές δυνάμεις που
διεκδικούν την διακυβέρνηση της
Τουρκίας. Από τη μία πλευρά βρίσκεται το
παντοδύναμο “βαθύ κράτος”, το γνωστό
και επικίνδυνο παρακράτος των “γκρίζων
λύκων” και των υπόλοιπων εθνικιστικών
οργανώσεων που αδίστακτα φτάνουν μέχρι
και τη χρήση πολιτικών δολοφονιών, των
φυλακισμένων στρατηγών και
δημοσιογράφων, και δικηγόρων και
αρχιτεκτόνων και όλων εκείνων που
πιστεύουν στο διαχωρισμό του κράτους
από την θρησκεία, και από την άλλη ο
Ερντογάν με τις δικές του λεγεώνες των
φανατικών Μουσουλμάνων και όλους
εκείνους που θέλουν την Τουρκία
αποκλειστικά Μουσουλμανική και
θεοκρατική. Στους μήνες που ακολουθούν,
είμαι βέβαιος, ότι πρόκειται να
δυναμώσει αυτή η αναμέτρηση η οποία θα
λάβει διαστάσεις κοινωνικής
αναμέτρησης πολύ μεγαλύτερης από
εκείνης που ίσως θα μπορούσαμε να
προβλέψουμε ή και να φανταστούμε.
Δεδομένου ότι η αναμέτρηση αυτή ξεπερνά
κάθε προηγούμενο πολιτικό δεδομένο και
δεδομένου ότι οι εξουσίες του στρατού
είναι κατοχυρωμένες συνταγματικά και
επομένως αποτελούν τη νομιμότητα, είναι
επόμενο ότι ο τελικός νικητής αυτής της
αναμέτρησης θα είναι οι ένοπλες
δυνάμεις της χώρας, οι οποίες όμως θα
υποχρεωθούν να αντιμετωπίσουν τη
πιθανότητα ανάλογων καταστάσεων με τις
σημερινές στη Συρία. Είμαι λοιπόν
βέβαιος ότι σήμερα γινόμαστε μάρτυρες
της έναρξης
ορισμένων ιστορικών γεγονότων τα
οποία θα αλλάξουν τελείως την όψη της
Τουρκίας όπως τη γνωρίζουμε τουλάχιστο
μέχρι Για ότι αφορά τις σχέσεις της
χώρας αυτής με τους γείτονές της, δεν θα
ήταν άσχημο για την Αθήνα να φροντίσει
να λάβει ορισμένα προληπτικά μέτρα, ώστε
να μπορέσει να επωφεληθεί
των μεγάλων αλλαγών ενώπιον των
οποίων πρόκειται να βρεθεί η γείτονας
της Τουρκία.
