Ελληνική
Οικονομία και Χριστιανισμός.
Του Ανδρέα Κωνσταντινίδη, B.A, M.A.
Πρέπει,
οπωσδήποτε να πατάσσονται και να
τιμωρούνται οι ατασθαλίες, η
φαυλοκρατία και η ευνοιοκρατία στην
πολιτική και οικονομική ζωή της Ελλάδας.
Αλλά η αυστηρότητα και, κυρίως, η επιβολή
των σχετικών νόμων, δεν αρκούν για να
λύσουν το πρόβλημα της Ελληνικής
οικονομίας. Αν ρίξουμε μια
ματιά σε άλλες χώρες, όπως τον Καναδά
και τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής,
θα βρούμε και εδώ Γερμανούς
επιχειρηματίες να δίνουν, μυστικά,
χρήματα σε κυβερνητικούς επισήμους (επιπρόσθετα
από τη γνωστή υπόθεση πρώην Καναδού
πρωθυπουργού και Γερμανού
επιχειρηματία, εδώ στον Καναδά, στις
Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής- πριν
περίπου τρεις μήνες- η Γερμανική εταιρία
Daimler πλήρωσε αποζημίωση,
εξώδικα, 140 εκατομμύρια δολάρια, όταν
κατηγορήθηκε για δωροδοκίες.) Αλλά αυτές
οι πρακτικές- οι οποίες, λίγο- πολύ, πάντα
θα υπάρχουν, αφού οι άνθρωποι είναι...ανθρώπινοι
– δεν καταστρέψου τις εθνικές
οικονομίες των χωρών αυτών. Και, αυτό,
επειδή υπάρχει πλούτος. Υπάρχουν αρκετά
λεφτά και για τους αξιοκράτες και για
τους φαυλοκράτες. Και για τους
δωροδοκούντες / δωροδοκούμενους και για
τους έντιμους πολίτες. Εδώ είναι που
χωλαίνει η Ελληνική οικονομία – η
έλλειψη πλούτου. Αναλυτικά, το μεγάλο
πρόβλημα της Ελληνικής οικονομίας
συνίσταται, κυρίως, στην απουσία μιας
ανθηρής, σύγχρονης βιο μηχανικής
υποδομής, η οποία όχι μόνο να ικανοποιεί
τις ανάγκες του Ελληνικού λαού, αλλά
παράλληλα να συμβάλλει και στις
εξαγωγές της χώρας. Έτσι, λοιπόν, οι
εισαγωγές μας σε βιομηχανικά, κυρίως,
αγαθά υπερβαίνουν κατά πολύ τις
εξαγωγές μας, δημιουργώντας ένα
υπέρογκο και δυσβάστακτο έλλειμμα στο
εμπορικό μας ισοζύγιο. Και αφού η
γεωργική μας παραγωγή, η αλιεία, ο
εμπορικός στόλος και ο τουρισμός μας,
αδυνατούν να καλύψουν το έλλειμμα αυτό,
αρχίζουμε να ζούμε με δάνεια. Πρώτα,
είναι τα δάνεια για να καλύψουμε το
έλλειμμα, και στη συνέχεια δεύτερη
κατηγορία δανείων για να ξεπληρώσουμε
τα πρώτα, και ούτω καθεξής... Και μετά
μένουμε έκπληκτοι όταν οι ξένοι μας
δυσκολεύουν αρνούμενοι να
δανειοδοτήσουν τη φτώχεια μας. Όμως
αρκετά είπαμε για προβλήματα. Τώρα ας
μιλήσουμε και για κάποια λύση. Και
βέβαια υπάρχει λύση. Σύμφωνα με ένα
διδακτικό εγχειρίδιο, το οποίο
διδάσκεται στις μεταπτυχιακές σπουδές
των κοινωνικών επιστημών των
πανεπιστημίων, η βιομηχανία, το κεφάλαιο
και ο πλούτος γενικά, άρχισαν να
εξαπλώνονται στις χώρες που δέχτηκαν τη
μεταρρυθμιστική θρησκευτική
διδασκαλία του John Calvin, (γνωστού ως Ιωάννη
Καλβίνου, 1509-1564), και κατά επέκταση στις
χώρες των Διαμαρτυρόμενων Χριστιανών,
γνωστών ως (Protestant Christians). Όπως οι
Σκανδιναβικές χώρες, η Γερμανία και η
Αγγλία. Το σύγγραμμα αυτό φέρει τον
τίτλο, Η Ηθική των Διαμαρτυρόμενων και
το Πνεύμα του Καπιταλισμού, (The Protestant Ethics
and the Spirit of
Capitalism),
και γράφτηκε από τον διάσημο Γερμανό
κοινωνιολόγο και επιστήμονα των
πολιτικών επιστημών,Max
Weber
(1864-1920). Η θρησκευτική, μεταρρυθμιστική
διδασκαλία του Καλβίνου στηρίζεται στις
έννοιες του θείου προορισμού ( predestination ),
και του θείου επαγγέλματος (calling). Πάντα,
σύμφωνα με τον Καλβίνο, η επίγεια ζωή του
κάθε ανθρώπου είναι όπως την προόρισε ο
θεός και το επάγγελμα είναι θεϊκό
καθήκον. Δηλαδή, με άλλα λόγια, η δουλειά
είναι προσευχή, και η σκληρή δουλειά
είναι η καλύτερη προσευχή! Και αυτές οι
έννοιες – όπως καταλήγει ο Max Weber με τις
κοινωνιολογικές και ιστορικές έρευνες
του – οδήγησαν τους οπαδούς του
Καλβίνου στο αγκάλιασμα της επίγειας
ζωής και την ευσυνείδητη, σκληρή δουλειά,
πράγματα τα οποία
μεταφράστηκαν σε υλικά αγαθά, χρυσό και
κεφάλαιο, - για επιπρόσθετες
επιχειρήσεις και επιπρόσθετα υλικά
αγαθά. Έκτισαν, δηλαδή, οι Προτεστάντες
εργοστάσια δίπλα στις εκκλησίες τους,
και άρχισαν να απολαμβάνουν τον πλούτο
του επίγειου παράδεισου, τον οποίο
απλόχερα τους χάρισε ο...Θεός.
Σε
αντίθεση με τις χώρες των
Διαμαρτυρόμενων Χριστιανών, οι χώρες
των Καθολικών έμειναν πιστές στη
παραδοσιακή ερμηνεία των ιερών βιβλία ν,
όπου ο πλούτος και το εμπόριο θεωρούνται
ματαιότητα- αν όχι αμαρτία. Είναι
ευκολότερο, είπαν, ένα χοντρό
καραβόσκοινο να περάσει από την τρύπα
βελόνας, παρά ένας πλούσιος να περάσει
από τη πόρτα του παράδεισου. Και δεν
ξεχνούν να μας θυμίζουν τον μύθο του
πλούσιου που απόκτησε του κόσμου τα
αγαθά και έχασε τη ψυχή του. Επίσης, αν
κάποιος φτωχός κατάφερνε να αποτίσει
δύο ιμάτια/χιτώνες, τον παρότρυναν να
δώσει τον ένα από αυτούς στον μη έχοντα.
Βέβαια, ποτέ δεν είπαν στους Βυζαντινούς
αυτοκράτορες, στον Πάπα ή και τον
Πατριάρχη – οι οποίοι είχαν, και έχουν,
μύρια ιμάτια – να δώσουν μερικά από αυτά
στους μη έχοντες. Κάτι παρόμοιο θα ήταν
φυσικό αφού οι αυτοκράτορες και οι
πατριάρχες έγραψαν τα “ιερά” βιβλία
και καθόρισαν τους δογματικούς κανόνες
– άπαξ και δεν τα έγραψε ούτε το χέρι του
θεού, ούτε ο Ιησούς, ούτε το “άγιο πνεύμα”.
Πρώτιστα όμως και πάνω από όλα, οι κανό
νες αυτοί τοποθετήθηκαν προκειμένου να
διασφαλίζουν τα συμφέροντα των
αυτοκρατόρων και του κλήρου. Αυτός είναι
και ο λόγος για τον οποίο αυτά που έγραφε
στις αρχές του 20 αιώνα ο Max Weber, τα
συναντούμε σήμερα, στις αρχές του 21ου
αιώνα, να επαληθεύονται και μάλιστα
πεντακάθαρα. Έτσι λοιπόν οι χώρες που
βρίσκονται στην σφαίρα επιρροής της
προτεσταντικής εκκλησίας, όπως οι
Σκανδιναβικές χώρες, η Γερμανία, η
Αγγλία, η Αμερική, αποτελούν βιομηχανικά
αναπτυγμένα κέντρα, ενώ εκείνες της
απόλυτης επιρροής του Καθολικισμού,
όπως η Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία και
Ιρλανδία, αγωνίζονται να επιβιώσουν. Ένα
άλλο παράδειγμα έχουμε εδώ στον Καναδά,
όπου οι προτεστάντες Καναδοί Αγγλικής
καταγωγής, ως επί το πλείστον, είναι
περισσότερο εύρωστοι από τους
Καθολικούς του Γαλλόφωνου Κεμπέκ.
Βέβαια, σήμερα η επιρροή και ρόλος της
θρησκείας πάνω στην οικονομία άρχισε να
αδυνατίζει, χωρίς όμως αυτό να ανατρέπει
τα δεδομένα ότι οι χώρες της
προτεσταντικής Ευρώπης προηγούνται
σημαντικά στον τομέα της οικονομικής
ανάπτυξης, ίσως επειδή είχαν το
πλεονέκτημα της αρχικής εκκίνησης.
Θα
μου επιτρέψετε τώρα να επανέλθω με ποιό
συγκεκριμένα σημεία, στη δική μας
περίπτωση. Οι Έλλη νες δεν είμαστε ούτε
προτεστάντες, ούτε και Καθολικοί,
είμαστε Ορθόδοξοι. Εάν εξαιρέσουμε ,
όμως, την ελάχιστη διαφορά μας στον
προσδιορισμό της “Αγίας Τριάδας”, ( Εάν
δηλαδή ο Χριστός είναι ομοούσιος και όχι
Ομοιούσιος με το θεό), καθώς επίσης και
την πολιτική διαμάχη μεταξύ
Κωνσταντινούπολης και Ρώμης,
συνεχίζουμε να παραμένουμε πνευματικά
αδέλφια των Καθολικών. Έτσι λοιπόν και
οι δύο στρέψαμε την πλάτη μας
στον επίγειο παράδεισο που είναι
μπροστά μας και αφεθήκαμε να ψάχνουμε
για νέο παράδεισο και
ευδαιμονία στα σύννεφα, ή όπως θα λέγαμε
“pie in
the sky”, (μπακλαβάδες και
κανταΐφια στον ουρανό). Μήπως όμως είναι
καιρός πλέον να το ξαναδούμε. Και για να
γίνει κάτι τέτοιο δεν είναι απαραίτητο
να γίνουμε Διαμαρτυρόμενοι Χριστιανοί,
προκειμένου να αναπτυχθούμε
βιομηχανικά και γενικά να αναπτύξουμε
μια δυναμική οικονομία. Εμείς οι Έλλη
νες σαν λαός έχουμε και δεύτερη επιλογή.
Έχουμε τον Κλασικό Πολιτισμό μας,
εκείνον που δημιούργησαν οι πρόγονοί
μας, και ο οποίος παρά τη έλλειψη των
στοιχείων της σύγχρονης τεχνολογίας,
δημιούργησε πλούτο, ανέπτυξε τις τέχνες,
τις επιστήμες, τη δημοκρατία, τον
αθλητισμό, με άλλα λόγια δημιούργησε
κάποιο είδος παράδεισου στη γη. Μολονότι
όχι θεϊκό. Στο σημείο αυτό ας μου
επιτραπεί να αναφέρω ότι πριν μερικές
εβδομάδες, διάβασα στην ημερήσια
εφημερίδα του Καναδά Globe and Mail, ένα άρθρο
το οποίο αναφερόταν στις πρόσφατες
βουλευτικές εκλογές της Βρετανίας.
Αρθρογράφος ήταν ο γνωστός Βρετανός
σχολιαστής και συγγραφέας Theodore Dalrympe και συνταξιούχος
γιατρός, ο οποίος έκανε ανάλυση και ασκούσε κριτική στον πρώην
Βρετανό πρωθυπουργό Gordon Brown. Μεταξύ
άλλων στο επίμαχο άρθρο ο συντάκτης
υποστηρίζει: “Μέσα σε μια χούφτα χρόνια,
ο κ. Brown,
έχει μετατρέψει τη Βρετανία σε Ελλάδα
της Βόρειας Θάλασσας, ( Δεν αναφέρομαι
στην Ελλάδα του Πλάτωνα και του
Αριστοτέλη, αλλά αυτή των Καραμανλή και
Παπανδρέου).”
(
“Brown was a sitting disk, Cameron was potato peelings”, -The globe
and mail, May 11, 2010, p. A15.). Με
άλλα λόγια ενώ η Ελλάδα του Πλάτωνα και
του Αριστοτέλη – και γενικά, η Ελλάδα
του προ-Χριστιανικού, Κλασικού
Πολιτισμού-, ήταν για τους Ευρωπαίους
πηγή φωτός και παράδειγμα προς μίμηση, η
Ελλάδα του Χριστιανισμού και του
Βυζαντινού “πολιτισμού” κατόρθωσε να
διαμορφωθεί σε παράδειγμα προς αποφυγή.
Ναι, μάλιστα, εδώ μας οδήγησε ο
Χριστιανισμός, και δυστυχώς δεν
κατορθώσαμε ακόμα να ελευθερωθούμε από
το βαθύ σκοτάδι και την πνευματική
συσκότιση ιδεών και θεωριών που μας
κληροδότησε. Εδώ στην περιοχή που
διαμένω, στη πόλη της Mississauga, οι Έλληνο-Βυζαντινοί
Ορθόδοξοι αγόρασαν μια αποθήκη
εργοστασίου, και αντί να τη γεμίσουν με
μηχανές και να την μετατρέψουν σε ένα
παραγωγικό εργοστάσιο αγαθών, την
έκαμαν εκκλησία. Το ωραίο είναι ότι κάθε
Κυριακή οι πιστοί προσεύχονται
γονυκλινείς ζητώντας άφεση αμαρτιών και
αιτούν διαβεβαίωση για μια θέση στον
παράδεισο που βρίσκεται στα σύννεφα.
Πραγματικά είναι να γελάς και να κλαις,
που είστε Αισχύλο, Σοφοκλή και Ευριπίδη,
να γράψετε τη θρησκευτική και
πολιτιστική Τραγωδία του σύγχρονου
Ελληνισμού. Απλώς πιστεύω ότι η ιστορία
επαναλαμβάνεται καθώς σύμφωνα με τους
χρονογράφους της άλωσης ενώ οι Τούρκοι
καταλάμβαναν την Βασιλεύουσα, οι πιστοί
είχαν συρρεύσει στους ναούς
εκλιπαρώντας τη Παναγία και το “πνεύμα
το άγιο” να αποκρούσει και διώξει τους
επιδρομείς. Κα΄πως έτσι λοιπόν και
σήμερα αντί να ψάξουμε τρόπους να
δημιουργήσουμε τις βάσεις παραγωγικών
επενδύσεων που θα μας φέρουν πλούτο και
θα ενισχύσουν την οικονομία, ο λαός μας
στρέφεται στην εξ ύψους βοήθεια για
λύτρωση. Εν έτη 2010, εάν είναι δυνατόν.
