Πίσω στο ευρετήριο

Στα 73,84 δις ευρώ το κόστος της ελληνικής κρίσης.

  Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Οικονομία” των Αθηνών.

Η ελληνική κρίση διανύει τον 9ο μήνα της και στο διάστημα αυτό οι απώλειες για τη χώρα είναι τόσο πολλές που είναι αδύνατον να περιγραφούν αναλυτικά. Αν μπορούσαμε να τραβήξουμε μία πολυδιάστατη φωτογραφία της Ελλάδας πριν την κρίση, η οποία να αποτύπωνε την τότε εικόνα της χώρας στο χρηματοπιστωτικό, τον οικονομικό, τον πολιτικό και τον κοινωνικό τομέα και τη συγκρίναμε με μία αντίστοιχη σημερινή φωτογραφία, τότε θα βλέπαμε δύο διαφορετικές Ελλάδες.   

Μέσα σε λίγους μήνες το χρηματιστήριο κατέγραψε ένα, άνευ προηγουμένου ως προς τα χαρακτηριστικά του, κραχ, τα ομόλογα της χώρας και των μεγαλύτερων ελληνικών τραπεζών υποβαθμίστηκαν σε junk (σκουπίδια), το κόστος του κρατικού δανεισμού απογειώθηκε σε επίπεδα προ ένταξης μας στην ΕΕ, η στρόφιγγα δανειακών κεφαλαίων προς τη χώρα έκλεισε με την Ελλάδα να αποχωρεί από τη χρηματιστηριακή αγορά ομολόγων για πρώτη φορά στην ιστορία της, η χώρα στράφηκε προς την Ευρώπη ζητώντας οικονομική στήριξη, παράλληλα στράφηκε προς το ΔΝΤ ενεργοποιώντας το δικό του μηχανισμό στήριξης, αμέσως υιοθετήθηκαν μία σειρά από τα σκληρότερα δημοσιονομικά μέτρα στην οικονομική ιστορία, έγιναν περικοπές σε μισθούς, σε συντάξεις, αύξηση της φορολογίας, δημιουργήθηκε ένα ιδιόρρυθμο καθεστώς συγκυβέρνησης της χώρας από το ΔΝΤ την ΕΚΤ, την ΕΕ και την ελληνική κυβέρνηση, αυξήθηκε η ανεργία, μειώθηκε το ΑΕΠ, εκτινάχθηκε ο πληθωρισμός, καταγράφηκαν τεράστιες εκροές κεφαλαίων στο εξωτερικό αποδυναμώνοντας τις ελληνικές τράπεζες, καταρρακώθηκε η καταναλωτική εμπιστοσύνη, απογειώθηκε η κοινωνική ανησυχία αλλά και μειώθηκε θεαματικά το έλλειμμα για πρώτη φορά από τις αρχές του 90ʼ.

Είναι δύσκολο να υπολογίσουμε το, μέχρι στιγμής, ακριβές κόστος της ελληνικής κρίσης καθώς για μία σειρά παραμέτρων, όπως π.χ. για την απώλεια θέσεων εργασίας, δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία ως προς το μέγεθος των απωλειών που προκύπτουν από αυτές. Υπάρχουν, ωστόσο, μερικά βασικά και αντικειμενικά μεγέθη, τα οποία παρέχουν μία εικόνα για του πόσο έχει κοστίσει στην Ελλάδα η κρίση, μέχρι στιγμής, χωρίς να συμπεριλάβουμε το πακέτο στήριξης και το επιπλέον κόστος που προκύπτει από το επιτόκιο με το οποίο αυτό μας παρέχεται αλλά ούτε και τις απώλειες των εργαζομένων από τις περικοπές στους μισθούς,  τις απώλειες από τις περικοπές στις συντάξεις κλπ.

Απώλειες από την πτώση του χρηματιστηρίου

Στις 14/10/2009, πριν την πρώτη υποβάθμιση της Ελλάδας από τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης, το ελληνικό χρηματιστήριο είχε κεφαλαιοποίηση της τάξης των 150 δις δολαρίων. Στις  10/06/2010 η αξία του ΧΑ αποτιμάται στα 63 δις δολάρια, δηλαδή είναι μειωμένη κατά  87 δις δολάρια. Έτσι, χρηματιστηριακά, η κρίση έχει κοστίσει στην Ελλάδα, μέχρι στιγμής, 70 δις ευρώ (87 δις δολάρια).

Απώλειες από αύξηση κόστους δανεισμού (χωρίς υπολογισμό του πακέτου στήριξης)

Σύμφωνα με έρευνα του Bloomberg, οι τόκοι από τρεις, μόνο, μεγάλες εκδόσεις ομολόγων στη μετά κρίση περίοδο  φτάνουν στα 7,7 δισ. ευρώ, ποσό το οποίο θα είχε διαμορφωθεί στα 3,8 δισ. ευρώ σε περίπτωση που τα spreads είχαν παραμείνει στα προ κρίσης επίπεδα. Το επιπλέον κόστος είναι περίπου 4 δισ. ευρώ μόνον από τις τρεις αυτές εκδόσεις, ενώ το συνολικό επιπλέον κόστος αποτιμάται, περίπου στα 6 δις ευρώ. 

Απώλειες από τη μείωση του ΑΕΠ

Το τελευταίο τρίμηνο του 2009 το ΑΕΠ μειώθηκε κατά  1,7 δις έναντι του αντίστοιχου τριμήνου του 2008 ενώ στο πρώτο πεντάμηνο του 2010 η μείωση είναι της τάξης των  2,8 δις έναντι του αντίστοιχου 5αμήνου του 2009, με το συνολικό κόστος να ανέρχεται στα  4,5 δις

Η κρίση, όμως, δεν έφερε μόνο απώλειες αλλά και ʽκέρδηʼ τα οποία αποκτήθηκαν με πολύ κόπο και πόνο.

Κέρδη από τη μείωση του κρατικού ελλείμματος

Το ταμειακό έλλειμμα της κεντρικής κυβέρνησης (καθαρό αποτέλεσμα κρατικού προϋπολογισμού με λογαριασμούς διαχείρισης χρέους), την περίοδο Ιανουαρίου-Μαΐου, αποτιμάται στα 9,544 δισ. ευρώ, όταν στο πεντάμηνο Ιανουαρίου-Μαΐου 2009 ήταν 14,628 δισ. ευρώ, με το κέρδος να είναι, περίπου, 5,1 δις ευρώ.

Κέρδη από αύξηση κρατικών εσόδων

Τα έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού αυξήθηκαν σε 19,897 δισ. ευρώ, από 18,338 δισ. ευρώ πέρυσι, με το καθαρό κέρδος να είναι 1,56 δις.

Συνολικά, και με βάση τις παραπάνω παραμέτρους, το κόστος της ʽελληνικής κρίσηςʼ, στους πρώτους 8 μήνες από την έναρξη της, είναι 73,84 δις ευρώ. Το εξαιρετικά ανησυχητικό είναι πως η ʽελληνική κρίσηʼ δημιουργήθηκε 2, περίπου, χρόνια από την αρχή της διεθνούς κρίσης, που είχε, ήδη, κοστίσει πάρα πολύ και στην Ελλάδα. Έτσι, αφού η χώρα είχε δεχτεί ένα πανίσχυρο χτύπημα από τη μεγαλύτερη διεθνή ύφεση των τελευταίων 80 ετών, δέχτηκε ένα δεύτερο ακόμη πιο ισχυρό χτύπημα, το οποίο και την έβγαλε νοκ άουτ, οδηγώντας την σε οικονομικούς μηχανισμούς στήριξης προκειμένου να μην καταρρεύσει ολοκληρωτικά.

Ανεργία

Πέρα από τα παραπάνω η χώρα έχει μία πάρα πολύ επικίνδυνη ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια της και αυτή είναι η δραματική αύξηση της ανεργίας, σε συνδυασμό με το χαμηλό ποσοστό οικονομικά ενεργού πληθυσμού. Το ποσοστό ανεργίας το Μάρτιο 2010 ανήλθε σε 11,6%, έναντι 9,2% το Μάρτιο 2009, που είναι κοντά στο υψηλότερο επίπεδο από το 2005. Το σύνολο των απασχολουμένων κατά το Μάρτιο 2010 εκτιμάται ότι ανήλθε σε 4.423.899 άτομα με τους ανέργους να φτάνουν τους 578.723.  Είναι ενδιαφέρον πως από το σύνολο του πληθυσμού, 6,87 εκ ανήκουν στην κατηγορία των μη ενεργών οικονομικά ή των παιδιών και μόλις 4.423.899 εργάζονται. Οι άνεργοι αυξήθηκαν κατά 121.699 άτομα σε σχέση με το Mάρτιο του 2009 (αύξηση 26,6%), όταν η Ελλάδα βίωνε, ήδη, τις συνέπειες της διεθνής κρίσης επί 1,5, σχεδόν, χρόνο.

Προειδοποίηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εργασίας για τη μείωση των ελλειμμάτων

Σε μία φάση που η ανάπτυξη μοιάζει να απειλείται περισσότερο από ποτέ και που η ανεργία γίνεται ο νέος εφιάλτης διεθνώς, αρκετές Ευρωπαϊκές χώρες με σημαιοφόρο την Ελλάδα, έχουν διοργανώσει ένα πρωτάθλημα μείωσης των ελλειμμάτων τους, θέτοντας αυτό ως πρωταρχικό και κύριο στόχο τους, ίσως στη χειρότερη δυνατή χρονική στιγμή. Είναι ενδιαφέρον, όμως, πως η χώρα με το μεγαλύτερο έλλειμμα στον κόσμο, οι ΗΠΑ, συνεχίζει την πολιτική τόνωσης της οικονομίας της η οποία, για άλλη μία φορά, την έχει φέρει σε πλεονεκτική θέση έναντι των υπολοίπων κρατών του κόσμου, με τα ομόλογα της να γίνονται ανάρπαστα και με την εισροή κεφαλαίων στη χώρα να έχει αυξηθεί θεαματικά.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εργασίας, σε πρόσφατη έρευνα του προειδοποιεί ότι μια απότομη μείωση των ελλειμμάτων μπορεί να έχει καταστροφικές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες καθώς η πολύ απότομη μείωση των δημοσίων ελλειμμάτων μπορεί να επιβραδύνει ή να σταματήσει την ανάπτυξη και να απογειώσει την ανεργία.

«Δεν υπάρχει βιώσιμη ανάκαμψη χωρίς ενίσχυση της απασχόλησης», σημείωσε ο υπεύθυνος της γραμματείας του Οργανισμού Χουάν Σομάβια, προσθέτοντας πως ʽη νέα χρηματοπιστωτική κρίση και ο αγώνας κατά των δημοσίων ελλειμμάτων μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο αυτήν την αποστολή (της ανάκαμψης).

Ο αξιωματούχος του οργανισμού επέμεινε στις κοινωνικές συνέπειες της νέας κρίσης. «Οι κοινωνικές εντάσεις συνεχίζουν να αυξάνονται. Ήδη υπάρχει πολύς θυμός και απογοήτευση για τη μηδαμινή ανάκαμψη της απασχόλησης», εξήγησε και προειδοποίησε ότι «τα προσεχή χρόνια θα είναι δύσκολα για όλους μας: τους εργαζόμενους άνδρες και γυναίκες, τις επιχειρήσεις και τους πολιτικούς υπευθύνους, και για το πολύπλευρο σύστημα».

Ο κύριος Χουάν Σομάβια δε λέει κάτι διαφορετικό από αυτό που προβλέψαμε ότι θα συνέβαινε συνεπεία της κρίσης, όταν εστιάζαμε στις αναλύσεις μας, κυρίως, στις ΗΠΑ. Αυτή τη φορά, ωστόσο, το επίκεντρο του προβλήματος έχει γίνει ευρωπαϊκό και ίσως ο δρόμος στον οποίο μας έχει βάλει το έξυπνο χρήμα, να κρύβει περισσότερους κινδύνους απʼ όσους πολλοί φαντάζονται.