H ακμή και η παρακμή των "γελοίων"…

Του Κώστα Στούπα

"Πολύ δυσαρεστημένος με την General Motors και τη CEO τους, Mary Barra, για το κλείσιμο των μονάδων στο Οχάιο, το Μίσιγκαν και το Μέριλαντ. Τίποτα δεν κλείνει σε Μεξικό και Κίνα. Οι ΗΠΑ έσωσαν τη General Motors, και αυτό είναι το ευχαριστώ που παίρνουμε. Μελετάμε να κόψουμε όλες τις επιδοτήσεις προς την GM, συμπεριλαμβανομένων αυτών για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Η General Motors έκανε ένα μεγάλο στοίχημα υπέρ της Κίνας πριν από χρόνια όταν έχτισε μονάδες της εκεί (και στο Μεξικό) – Δεν νομίζω πως αυτό το στοίχημα θα πληρώσει. Είμαι εδώ για να προστατέψω τους Αμερικάνους Εργάτες".

Αυτή είναι μια ανάρτηση του προέδρου Τραμπ στο Twitter στα τέλη του περασμένου Νοέμβρη.

Είναι προφανές πως ο λαϊκιστής που κέρδισε την Προεδρία της ισχυρότερης οικονομίας του πλανήτη υποσχόμενος στο κοινό των μεσοδυτικών πολιτειών πως με μέτρα προστατευτισμού του στυλ της δεκαετίας του ’50 θα δημιουργούσε καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ άρχισε να διαψεύδεται.

Λίγες ώρες νωρίτερα από την ανάρτηση του Αμερικάνου Προέδρου η διευθύνουσα σύμβουλος της μεγαλύτερης αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, Μέρι Μπάρα είχε ανακοινώσει πως θα προχωρήσει σε δραστικές περικοπές εργατικού δυναμικού κατά 15%.

Κατά τη Μέρι Μπάρα μέχρι το τέλος του 2019 σχεδιάζεται να διακοπεί η παραγωγή σε επτά εργοστάσια εκ των οποίων τα πέντε βρίσκονται στις ΗΠΑ.

Οι δασμοί που επέβαλε η προεδρία Τραμπ στις εισαγωγές μεταλλουργικών προϊόντων  αύξησε τις τιμές τους, με αποτέλεσμα να αυξηθούν το κόστη παραγωγής αυτοκινητοβιομηχανιών όπως η General Motors, βιομηχανιών αεροπλάνων όπως η Boeing, βιομηχανικών βαρέων οχημάτων όπως η Caterpillar κλπ.

Τα προϊόντα των εταιρειών αυτών έγιναν ακριβότερα για τους Αμερικάνους αλλά και μη ανταγωνιστικά στις διεθνείς αγορές.

Οι θέσεις εργασίας που θα χαθούν στο κλείσιμο μονάδων των οποίων η ανταγωνιστικότητα πλήττεται από την επιβολή δασμών είναι πολλαπλάσιες από τις θέσεις εργασίας που δημιουργούνται στη μεταλλουργία.

Οι εύκολες λύσεις του λαϊκισμού και της δημαγωγίας έχουν βραχύβιο χαρακτήρα.

Εν τω μεταξύ η επιβολή δασμών από τις ΗΠΑ σε κινέζικα προϊόντα προκάλεσε αντίποινα από την πλευρά της Κίνας η οποία επέβαλε υψηλούς δασμούς στις εισαγωγές σόγιας από τις ΗΠΑ.

Οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός σόγιας στον κόσμο με 117 εκατ. μετρικούς τόνους ετήσια παραγωγή και η Βραζιλία ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός με 96 εκατ. μετρικούς τόνους. O μεγαλύτερος εισαγωγέας και καταναλωτής σόγιας στον κόσμο είναι η Κίνα.

Η επιβολή δασμών στις αμερικάνικες εισαγωγές σόγιας από την Κίνα αύξησε τη ζήτηση σόγιας από τη Βραζιλία και άλλες χώρες. Στη Βραζιλία οι αγρότες καταργούν καλλιέργειες ζαχαροκάλαμου για να καλλιεργήσουν σόγια που πιάνει καλύτερες τιμές και ανεβάζει τη στρεμματική απόδοση.

Οι εξαγωγές αμερικάνικης σόγιας στην Κίνα μειώθηκαν το 2018 κατά 98% ενώ οι συνολικές αμερικάνικες εξαγωγές μειώθηκαν κατά 41%.

Αυτό είχε σαν συνέπεια μεγάλες ποσότητες αμερικάνικης σόγιας να μείνουν αδιάθετες και θέσεις εργασίας να κινδυνεύσουν και να χρειαστούν κονδύλια για επιδοτήσεις των αγροτών.

Χρειάστηκαν μόνο λίγοι μήνες προκειμένου η πολιτική των δασμών του Αμερικάνου προέδρου να γυρίσει μπούμερανγκ.

Προφανώς η πραγματικότητα είναι περισσότερο περίπλοκη από τα ριάλιτι που κατέστησαν τον  κ. Τραμπ δημοφιλή και τα σλόγκαν όπως το "πρώτα η Αμερική" που τον εκτόξευσαν στην προεδρία.

Η αμερικάνικη οικονομία υπόκειται ήδη κραδασμούς από την επιβολή δασμών οι οποίοι δεν έχουν γίνει αισθητοί σ΄ όλη την έκταση λόγω των φορολογικών ελαφρύνσεων. Ο αντίκτυπος της μείωσης της φορολογίας όμως αναμενόταν να εξαντληθεί μέχρι το 2020.

Το 2018 συνέβη το πρωτοφανές τα καθαρά κέρδη του S&P 500 να αυξηθούν κατά 20% και ο δείκτης να σημειώσει πτώση περί το 10%.

Η στήλη πάγια πιστεύει στη μικρότερη δυνατή φορολογία και τη λιγότερη δυνατή παρέμβαση ρυθμιστική του κράτους. Αυτό δεν σημαίνει πως τα μέτρα αυτά αποτελούν πανάκεια η οποία μπορεί να παρακάμψει τον οικονομικό και χρηματιστηριακό κύκλο.

Η αμερικάνικη οικονομία το 2016 που την παρέλαβε ο πρόεδρος Τραμπ έμοιαζε με έναν δρομέα δέκα χιλιομέτρων ο οποίος ήδη είχε διανύσει τα οκτώ. Οι φορολογικές μειώσεις επέδρασαν σαν αναβολικά που αύξησαν την ταχύτητα και τη διάρκεια των τελευταίων στροφών στον διάδρομο...

Μοιραία ο αθλητής κινδυνεύει να υποστεί σοκ εξάντλησης ή κάποια σοβαρή ζημιά που θα τον οδηγήσει εκτός σταδίου επί μακρόν.

Ο πρόεδρος Τραμπ θυμίζει τους κακομαθημένους πλούσιους  που πιστεύουν πως επειδή είναι οικονομικά ισχυροί (δικαίως αδίκως ή από τύχη) και όσοι εργάζονται γι’ αυτούς είναι υποχρεωμένοι να ακούνε χωρίς αντιρρήσεις τις ανοησίες τους, έτσι κυβερνώνται και οι χώρες και ειδικά οι δημοκρατίες.

Η πραγματικότητα

Η αλήθεια είναι πως η Κίνα και πολλές άλλες χώρες πριμοδοτούσαν τις εξαγωγές τους με αθέμιτα μέσα. Αντί της μονομερούς επιβολής δασμών όμως θα ήταν προτιμότερο το ζήτημα αυτό να διευθετηθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.

Ο συνέπειες της δασμολάγνειας του Προέδρου Τραμπ όμως αποτελούν ένα δείγμα του τι μπορεί να επακολουθήσει αν το ρεύμα του λαϊκισμού στη Δύση συνεχίζει να διογκώνεται και οι κυβερνήσεις των δεξιών και αριστερών λαϊκιστών αυξάνονται.

Υπάρχουν περίπλοκα προβλήματα που χρειάζονται περίπλοκες απαντήσεις. Αν στις δυτικές κοινωνίες συνεχίσουμε να πριμοδοτούμε αυτούς που υπόσχονται απλοϊκές λύσεις, τα προβλήματα που θα συσσωρεύονται θα είναι περισσότερα από αυτά που επιλύονται.

Το πιθανότερο είναι πως η Προεδρία Τραμπ θα αφήσει τις ΗΠΑ πιο αδύναμες και απομονωμένες απ’ ό,τι τις παρέλαβε. Το ίδιο θα αφήσουν το Ηνωμένο Βασίλειο και οι λαϊκιστές που παρέσυραν την κοινή γνώμη στο Brexit. Το ίδιο αφήνει την Ελλάδα και η διακυβέρνηση Τσίπρα, που με μαθηματική ακρίβεια οδηγείται στην ανάγκη να ζητήσει ένα νέο μνημόνιο.

Μηδένα προ του τέλους...

Το ρεύμα του αντισυστημικού λαϊκισμού ενισχύεται παντού στη Δύση και συνιστά κίνδυνο για τις εκδοχές της φιλελεύθερης δημοκρατίας στον Ελεύθερο Κόσμο. Η ήττα της δημοκρατίας όμως δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Διαθέτει πολύ βαθιές ρίζες και ισχυρά πλεονεκτήματα καθώς οι καλύτερες περίοδοι της ιστορίας της ανθρωπότητας είναι συνυφασμένες μαζί της.

kostas.stoupas@capital.gr