Στον αÝρα το σχÝδιο Τραμπ για τη Συρßα
Του Κþστα ΡÜπτη
Δýο εβδομÜδες μετÜ την ανακοßνωση της απüφασης του Ντüναλντ Τραμπ να αποσυρθοýν οι αμερικανικÝς δυνÜμεις απü την κουρδοκρατοýμενη βορειοανατολικÞ Συρßα, η κατÜσταση εßναι περισσüτερο ασαφÞς απü ποτÝ και τα πρÜγματα μοιÜζει να Ýχουν επιστρÝψει στην αφετηρßα.
Οι αντιστÜσεις που συνÜντησε στη ΟυÜσιγκτον η απüφασÞ του, οδÞγησαν τον Τραμπ σε μερικÞ υπαναχþρηση, καθþς αντß για απüσυρση των αμερικανικþν δυνÜμεων εντüς 30 Ýως 100 ημερþν γßνεται πλÝον λüγος για Ýνα περισσüτερο αüριστο χρονοδιÜγραμμα.
Οι ΗΠΑ μοιÜζει να επιδιþκουν τον τετραγωνισμü του κýκλου, εφüσον δεν επιθυμοýν το κενü απü την αποχþρησÞ τους να καλυφθεß απü τις κυβερνητικÝς δυνÜμεις της Συρßας, ενþ επιχειροýν να αποτρÝψουν και τυχüν σφαγÞ των Κοýρδων μαχητþν απü τα στρατεýματα του ΕρντογÜν και τους συμμÜχους τους.
¼σοι στην αμερικανικÞ διοßκηση επιμÝνουν σε σενÜρια περικýκλωσης του ΙρÜν, διακοπÞς της εδαφικÞς συνÝχειας του Üξονα ΤεχερÜνης-ΒαγδÜτης-Δαμασκοý-ΧεζμπολλÜχ, καταπολÝμησης της ιρανικÞς παρουσßας εντüς Συρßας και διατÞρησης ενüς εδαφικοý προγεφυρþματος το οποßο θα χρησιμεýσει ως διαπραγματευτικü χαρτß για το πολιτικü μÝλλον του ¢σαντ, δεν παραδßδουν εýκολα τα üπλα. ΔιαθÝτουν Üλλωστε και τη στÞριξη του ΙσραÞλ, τις προτεραιüτητες του οποßου κατεξοχÞν εξυπηρετεß αυτÞ η πολιτικÞ.
Πρüκειται üμως για τον τελευταßο εναπομεßναντα σýμμαχο με τον οποßο οι ΗΠΑ διατηροýν στην περιοχÞ σχÝση αμοιβαßας εμπιστοσýνης, καθþς οι διαρκεßς παλινωδßες Ýχουν τραυματßσει την αξιοπιστßα της υπερδýναμης.
Οι αραβικÝς μοναρχßες, οι οποßες üλα τα προηγοýμενα χρüνια εßχαν επενδýσει ποικιλοτρüπως στην "αλλαγÞ καθεστþτος” στη Δαμασκü, δεßχνουν να Ýχουν αποδεχθεß τα νÝα δεδομÝνα και να ετοιμÜζονται να αποκαταστÞσουν τις σχÝσεις τους με τον ¢σαντ, Ýχοντας ως κýριο μÝλημα τον περιορισμü της επιρροÞς εξωαραβικþν δυνÜμεων, üπως το ΙρÜν και η Τουρκßα, καθþς και τη συμμετοχÞ τους στη μεταπολεμικÞ ανοικοδüμηση της Συρßας.
Η επαναλειτουργßα των πρεσβειþν του ΜπαχρÝιν και των ΗνωμÝνων Αραβικþν ΕμιρÜτων στη Δαμασκü, η συνÜντηση του προÝδρου του ΣουδÜν με τον ¢σαντ και η πρüσφατη επßσκεψη του επικεφαλÞς των συριακþν μυστικþν υπηρεσιþν στην Αßγυπτο αποτελοýν üψεις αυτÞς της κινητικüτητας. Η δε αποβολÞ της Συρßας το 2012 απü τον Αραβικü Σýνδεσμο μüλις μετονομÜσθηκε σε "αναστολÞ συμμετοχÞς”, þστε να εßναι ευκολüτερη η αναßρεσÞ της.
Εßναι απßθανο πρωτοβουλßες τÝτοιου εßδους να Ýχουν αναληφθεß ερÞμην της ΣαουδικÞς Αραβßας, üσο και αν το ΡιÜντ δεν Ýχει ακüμη ανοßξει δημοσßως τα χαρτιÜ του. ΟπωσδÞποτε, üμως, η διαιþνιση (με τουρκικÞ τροφοδοσßα) της "υπüθεση Κασüγκι” Ýχει δημιουργÞσει ρÞγμα στην εμπιστοσýνη των Σαοýντ προς τις ΗΠΑ.
Οι ιδÝες που κυκλοφοροýν στην ΟυÜσιγκτον για ανÜπτυξη μιας αραβικÞς δýναμης στη βορειοανατολικÞ Συρßα αποτελοýν προσπÜθεια παρεμβολÞς σε αυτÞ τη δυναμικÞ. Το ßδιο και τα πιο ευφÜνταστα σενÜρια, που αποκÜλυψε η Wall Street Journal, για την εκπüνηση ενüς νÝου "σχεδßου Sykes-Picot” (üπως αυτü που διαμοßρασε τα αραβικÜ εδÜφη μεταξý Βρετανßας και Γαλλßας μετÜ τον Α´ Παγκüσμιο Πüλεμο), με βÜση τη διÜκριση αραβικþν και κουρδικþν πληθυσμþν στη βορειοανατολικÞ Συρßα.
Ακüμη μεγαλýτερα εßναι τα προβλÞματα στις σχÝσεις των ΗΠΑ με την Τουρκßα. Η αναγγελßα της αποχþρησης των αμερικανικþν δυνÜμεων απü τη βορειοανατολικÞ Συρßα απÝβλεπε σε μεγÜλο βαθμü στην επαναπροσÝγγιση με τον ΕρντογÜν, για τον οποßο η δημιουργßα οιονεß κρατικþν δομþν απü τους Κοýρδους της Συρßας, και μÜλιστα υπü αμερικανικÞ εγγýηση, αποτελοýσε υπαρξιακÞ απειλÞ.
¼μως οι αναφορÝς του επικεφαλÞς του ΣτÝιτ ΝτιπÜρτμεντ σε επαπειλοýμενη "σφαγÞ” των Κοýρδων προκÜλεσε την οργισμÝνη απÜντηση της ¢γκυρας, ενþ η επιδßωξη του Τραμπ να αναθÝσει στην Τουρκßα την εξουδετÝρωση των απομειναριþν του Ισλαμικοý ΚρÜτους προσÝκρουσε στις απαιτÞσεις του ΕρντογÜν για ενισχυμÝνη αμερικανικÞ αεροπορικÞ και επιμελητειακÞ υποστÞριξη, οι οποßες συνεπÜγονται μεγαλýτερη εμπλοκÞ των ΗΠΑ και üχι την βολικÞ "υπεργολαβßα” που εßχε κατÜ νου ο Ýνοικος του Λευκοý Οßκου.
Σε κÜθε περßπτωση, η ¢γκυρα δεν πρüκειται να ανταλλÜξει την üποια αμερικανικÞ κατανüηση στις κουρδικÝς ανησυχßες με την απομÜκρυνσÞ της απü τον νεüτευκτο Üξονα Τουρκßας-Ρωσßας-ΙρÜν, ο οποßος παρουσιÜζει και οικονομικÜ οφÝλη. Το γεγονüς üτι η παραγγελßα ρωσικþν συστÞματων S-400 απü την κυβÝρνηση ΕρντογÜν προχωρÜ απρüσκοπτα, παρÜ τις αντιδρÜσεις του ΝΑΤΟ, λÝει πολλÜ.
ΕξÜλλου, στο εσωτερικü του τουρκικοý Γενικοý Επιτελεßου οι διαφωνßες εßναι Ýντονες. Αßφνης ο στρατηγüς ΙσμαÞλ Μετßν ΤεμÝλ που επÝβλεπε το μÝτωπο της Συρßας και του ΙρÜκ, καθþς και ο ταξßαρχος των Ειδικþν ΔυνÜμεων ΜουσταφÜ Μπαροýτ μεταφÝρθηκαν σε θÝσεις γραφεßου, λüγω των αντιρρÞσεþν τους, üπως λÝγεται, στην επÝκταση των τουρκικþν επιχειρÞσεων ανατολικÜ του ΕυφρÜτη.
Στην πραγματικüτητα η Τουρκßα δεν Ýχει την βοýληση και πιθανüτατα οýτε τις ικανüτητες να επιχειρÞσει σε βÜθος 200 χιλιομÝτρων απü τα σýνορÜ της με τη Συρßα. Το ενδιαφÝρον της εστιÜζεται σε μια ζþνη πλÜτους μερικþν χιλιομÝτρων, þστε να απωθηθεß η κουρδικÞ "απειλÞ”.
Σημειþνεται üτι την ßδια στιγμÞ, η Τουρκßα κινδυνεýει να χÜσει τον Ýλεγχο της ανταρτοκρατοýμενης περιοχÞς της ºντλιμπ στη βορειοδυτικÞ Συρßα. ΜεταφÝροντας τους αντÜρτες που επηρεÜζει προς ανατολÜς, ενüψει πιθανÞς επιχεßρησης εναντßον των Κοýρδων, η ¢γκυρα Üφησε ανοικτü το Ýδαφος για την επικρÜτηση της οργÜνωσης Hayat Tahrir al Sham (μεταξÝλιξης της αλ ΚÜιντα), η οποßα δεν αποδÝχεται την υπü ρωσοτουρκικÞ εγγýηση εκεχειρßα στην ºντλιμπ. Οι πιθανüτητες εκκαθÜρισης της περιοχÞς απü τις δυνÜμεις της Δαμασκοý και της Μüσχας ενισχýονται.
Τη στιγμÞ üμως που ο Τραμπ καταγγÝλλεται απü τους αντιπÜλους üτι "εγκαταλεßπει” τους Κοýρδους, εßναι αυτοß που πρþτοι σπεýδουν να εγκαταλεßψουν τις ΗΠΑ, αξιολογþντας καταλλÞλως τις νÝες συνθÞκες.
Σýμφωνα με το Reuters, οι ΣυριακÝς ΔημοκρατικÝς ΔυνÜμεις (Ýνοπλο μÝτωπο των Κοýρδων μαχητþν και των ντüπιων συμμÜχων τους) και η κυβÝρνηση ¢σαντ βρßσκονται πολý κοντÜ στην επßτευξη συμφωνßας, με ρωσικÞ μεσολÜβηση. Σημεßο κλειδß θεωρεßται το αν θα εξασφαλιστεß μια φüρμουλα διατÞρησης των κουρδικþν ενüπλων σωμÜτων, ως διακριτοý συντÜγματος εντüς του συριακοý στρατοý - πÜντως ο επικεφαλÞς τους, στρατηγüς Μαζλοýμ ¢μπντι απÝκρουσε την απαßτηση του Αμερικανοý ειδικοý απεσταλμÝνου να διακοποýν οι συνομιλßες με την κυβÝρνηση ¢σαντ, ενþ ο εκπρüσωπος των Συριακþν Δημοκρατικþν ΔυνÜμεων Ρεντοýρ Χαλßλ δÞλωσε στο Γαλλικü Πρακτορεßο üτι η επαναπροσÝγγιση με τη Δαμασκü εßναι "αναπüφευκτη”. ¢λλωστε, πρüσθεσε, "οι αυτüνομες περιοχÝς μας αποτελοýν τμÞμα της Συρßας”.
Εßναι σε αυτü το τοπßο, που ο ΠομπÝο και ο Σýμβουλος ΕθνικÞς Ασφαλεßας των ΗΠΑ Τζον Μπüλτον, αμφüτεροι θιασþτες της συγκρουσιακÞς αντιμετþπισης του ΙρÜν, πραγματοποιοýν την εβδομÜδα αυτÞ περιοδεßες (ο πρþτος σε Τουρκßα και ΙσραÞλ, ο δεýτερος στις αραβικÝς μοναρχßες) με στüχο των καθησυχασμü των συνομιλητþν της ΟυÜσιγκτον στην περιοχÞ.
