Οι δαπάνες για
τα παιδιά
Π.
Μανδραβέλης
H
έκθεση της UNICEF
για την κατάσταση των παιδιών στον κόσμο
εμπεριέχει κάτι αυτονόητο. Στις χώρες με
υψηλή κοινωνική συνοχή, ισχυρό κράτος
πρόνοιας και εκεί όπου επικρατεί
ελευθερία με κοινωνική ευθύνη, τα παιδιά
ζουν καλύτερα. Ετσι από την έρευνα
προκύπτει ότι οι νέοι των Ολλανδίας,
Σουηδίας, Δανίας και Φινλανδίας
ευημερούν περισσότερο. Στο χαμηλότερο
σκαλί βρίσκονται οι ΗΠΑ και η Μεγάλη
Βρετανία.
Οι δείκτες για την εξαγωγή των παραπάνω
συμπερασμάτων είναι πολλοί και
πολύπλοκοι. Μετρούν από το πόσα παιδιά
τρώνε με τους γονείς τους ή είναι
παχύσαρκα, μέχρι πόσα παιδιά ζουν σε
οικογένειες που δηλώνουν ότι βρίσκονται
κάτω από τα όρια της φτώχειας. Να
υπενθυμίσουμε εδώ ότι ο δείκτης αυτός
δεν μετράει πόσες οικογένειες είναι
πραγματικά φτωχές, αλλά πόσες
οικογένειες έχουν εισοδήματα κάτω του 60%
του μέσου εισοδήματος. Στη Βρετανία, για
παράδειγμα, κάτω από τα όρια της
φτώχειας βρίσκεται κάποιος που βγάζει
λιγότερα από 810 ευρώ τον μήνα, στην
Ελλάδα κάποιος που βγάζει κάτω από τα 470
ευρώ.
Μπορούμε πάντως να συμπεράνουμε ότι
είναι καλύτερο για ένα παιδί να ζει στις
σκανδιναβικές χώρες παρά στις ΗΠΑ ή την
Ελλάδα, η οποία βρίσκεται στη 13η θέση από
τις 21 χώρες που εξετάσθηκαν.
Το γεγονός ότι οι σκανδιναβικές χώρες
είναι υψηλά στην κατάταξη δείχνει ότι
αυτές οι χώρες έχουν την πρόθεση να
φτιάξουν ένα ισχυρό δίχτυ ασφαλείας, που
θα προστατεύει αδύναμα μέλη της
κοινωνίας όπως είναι τα παιδιά. Εκτός
αυτού, όμως, έχουν και κάτι ακόμη πιο
αναγκαίο: λεφτά. Αντιθέτως, στην Ελλάδα
περισσεύουν οι καλές προθέσεις -διαρκές
αίτημα είναι η ενίσχυση του κοινωνικού
κράτους-, αλλά μας λείπουν τα λεφτά και η
αποτελεσματικότητα.
Το πρώτο είναι εμφανές: Οταν όλα
βαφτίζονται κοινωνικώς αναγκαία, όλα
χρηματοδοτούνται λιγότερο. Τα 800.000 ευρώ
που καθημερινά δίνουμε για να κρατιέται
στη ζωή η «Ολυμπιακή» από κάπου αλλού
περικόπτονται. Από τους συνταξιούχους,
τα σχολεία, τους παιδικούς σταθμούς κ. λπ.
Οι υπέρογκες (και εκ φύσεως αδιαφανείς)
αμυντικές δαπάνες από κάποιον τομέα της
κοινωνικής μέριμνας πρέπει να
εξοικονομηθούν. Δυστυχώς, δεν μπορούμε
να τα έχουμε όλα: Και (εξ ανάγκης)
ελλειμματικό κοινωνικό κράτος και την
πολυτέλεια ενός ελλειμματικού εθνικού
αερομεταφορέα. Οταν προσπαθείς να τα
χρηματοδοτήσεις όλα, τίποτε δεν θα
λειτουργεί σωστά.
Υπάρχει όμως κι ένα άλλο μεγάλο έλλειμμα
στο ελληνικό κράτος πρόνοιας. Σύμφωνα με
έρευνα που έκανε το ΙΣΤΑΜΕ, οι
κοινωνικές δαπάνες στην Ευρώπη των «15»
ήταν το 2004 στο 27,6% του ΑΕΠ, ενώ στην
Ελλάδα ήταν στο 26%. Ομως: Στην Ε. Ε. τα
κοινωνικά επιδόματα μειώνουν το ποσοστό
της φτώχειας κατά 9 ποσοστιαίες μονάδες,
στην Ελλάδα μόνο κατά κατά 3 μονάδες.
Αυτό σημαίνει ότι τα περισσότερα
χρήματα απʼ όσα δαπανούμε για
κοινωνική πρόνοια πάνε σε άλλες τσέπες.
Χρηματοδοτούν περισσότερο τη
γραφειοκρατία του συστήματος, παρά
εκείνους που τα έχουν ανάγκη. Η απόδοση
των χρημάτων μας είναι από τις
χειρότερες στην Ευρώπη.
Η συζήτηση στη χώρα για τις κρατικές
δαπάνες έχει πάντα ένα επιμύθιο:
περισσότερα λεφτά. Είναι αυτονόητο,
βέβαια, πως τα πολλά χρήματα είναι
καλύτερα από τα λιγότερα. Αλλά πρέπει
πλέον να ξεκινήσουμε από την
αποτελεσματικότητα των δαπανών στην
παιδεία, στην υγεία και στην πρόνοια.
Οχι διότι με την ορθολογικότερη
διαχείριση, η σημερινή χρηματοδότηση θα
αρκεί. Πάλι μικρή θα είναι. Απλώς θα
εξασφαλίσουμε ότι τα επιπλέον λεφτά θα
πιάσουν τόπο και θα βοηθούν εκείνους που
έχουν ανάγκη προστασίας αντί να
χρηματοδοτούν τους επιτήδειους των
μηχανισμών
