Ανίερες
συγκλίσεις;
Π.
Μανδραβέλης
Το
φλερτ του Αντρέ Γκλιγκσμάν με τον
υποψήφιο για την γαλλική Προεδρία
Νικολά Σαρκοζί εξέπληξε πολλούς. Πώς
μπορεί ο συγγραφέας του «Φασισμοί:
Παλιοί και νέοι», αυτός που θεωρούσε
ακόμη και το αστικό κράτος υπό Δεξιά
διακυβέρνηση δικτατορικό καθεστώς, να
στηρίζει τώρα τον υποψήφιο της Δεξιάς; «Καιροσκοπισμό»,
το χαρακτήρισε από της στήλες αυτής της
εφημερίδας ο Μιχάλης Ν. Κατσίγερας. («Καιροσκοπισμοί:
Παλιοί και νέοι», «Καθημερινή» 8/2/2007). Ο
Γκλιγκσμάν όμως δεν ειναι μόνος.
Δηλώσεις υπέρ του Σαρκοζί έκανε και ο
Πασκάλ Μπρικνέρ, διότι οι Γάλλοι
χρειάζονται «ένα γενναίο υποψήφιο που
να παίρνει ρίσκα», και ο Μαξ Γκαλό
σφοδρός πολέμιος του Ευρωσυντάγματος
επειδή του αρέσουν «οι αναφορές του
Σαρκό «στην ιστορία και την πατρίδα». Ο
επίσης προερχόμενος από την Αριστερά
Μάρκ Βάιτσμαν έχει ασπαστεί
νεοσυντηρητικές θέσεις και στηρίζει τον
Γάλλο υπουργό «για να αποκατασταθούν οι
κλασικές αξιοκρατικές αρχές του
γαλλικού ρεπουμπλικανισμού».
Σαν πολλοί καιροσκόποι δεν μαζεύτηκαν;
Δεν είναι οι μόνοι. Στην αντίπερα όχθη
του Ατλαντικού ηχηρά ονόματα της
αμερικανικής ακροαριστεράς μπόλιασαν
το νεοσυντηρητικό ρεύμα σκέψης, αλλά κι
εδώ, στην Ελλάδα, υπάρχουν υπόγειες
συγκλίσεις. Το ΚΚΕ υιοθετεί όλο και πιο
εθνικιστικές θέσεις («πατριωτικές» τις
βαφτίζει) και πολλά από παιδιά που
κάποτε πολεμούσαν το σύστημα από
αριστερές ή «αριστερότερα της αριστεράς»
θέσεις σήμερα συνοδοιπορούν με
εθνικιστές σε πλείστα ζητήματα.
Ιχνηλατώντας αυτό το φαινόμενο θα
πρέπει ίσως να προσθέσουμε τη ριζική
μεταστροφή των κατοίκων στα γαλλικά
προάστια, εκείνους που κάποτε ψήφιζαν
Κομουνιστικό Κόμμα και τώρα βρίσκονται
στο πλευρό του Ζαν Μαρί Λεπέν.
Χωρίς να αποκλείεται ο καιροσκοπισμός -ο
οποίος είναι σύμφυτος των ανθρώπινων
πραγμάτων- πρέπει να υπάρχει μια
ευρύτερη εξήγηση για τα υπόγεια κανάλια
που αναπτύχθηκαν μεταξύ ακροαριστεράς
και Δεξιάς (τύπου Σαρκοζί ή Μπους) και
ακροδεξιάς. Το φαινόμενο έχει δύο
εξηγήσεις. Ο ασπασμός του πολιτικού
εθνικισμού από πολλούς της Αριστεράς
μάλλον οφείλεται στο γεγονός ότι μετά
την κατάρρευση του υπαρκτού, πολλοί
είδαν το «έθνος» ως το μόνο εναλλακτικό
εμπόδιο στον κατʼ αυτούς «επελαύνοντα
νεοφιλελευθερισμό των ανοιχτών αγορών».
Ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός είναι
πολύ αιματηρός για τα γούστα τους (αν και
υπήρξαν κατά καιρούς επιχειρήσεις
δικαιολόγησής του) και η μόνη αξιόπιστη
αντεπανάσταση στην παγκοσμιοποίηση, που
αγγίζει και μεγάλα κομμάτια του
πληθυσμού, είναι να προταχθεί το «εθνικόν».
Με άλλα λόγια: κάποτε ένα μεγάλο κομμάτι
της Αριστεράς οριζόταν από την αγάπη της
στον σοσιαλισμό. Μετά την κατάρρευση του
υπαρκτού δεν τους έμεινε παρά το μίσος
για τον καπιταλισμό.
Το δεύτερο μάλλον έχει να κάνει με τον
τρόπο σκέψης που αναπτύχθηκε ειδικά στη
σταλινική Αριστερά. Οι τομές εκεί
υπήρξαν κάθετες: προλετάριοι-κεφαλαιοκράτες,
εμείς-οι άλλοι, αγωνιστές-χαφιέδες κ. λπ.
Το γκρίζο δεν υπήρχε ή καλύτερα ήταν
εχθρός (ρεφορμισμός). Ενα μεγάλο κομμάτι
της δεξιάς σκέψης έχει τέτοιους σαφείς
διαχωρισμούς και ο Σαρκοζί είναι
βασικός εκφραστής της στην Ευρώπη. Οι
πολυσύνθετες διαδικασίες απλοποιούνται
(πολλές φορές μέχρι βλακείας, όπως στην
περίπτωση των νεοσυντηρητικών) και αυτή
η απλοποίηση δελεάζει εκείνους που
έμαθαν να σκέφτονται με σαφώς
προσδιορισμένες κατηγοριοποιήσεις.
Ετσι καταλήγουν να αλλάζουν μεν απόψεις,
αλλά όχι και τον τρόπο που σκέπτονται.
Εχουν ένα σαφές πλαίσιο -σε κάποιες
περιπτώσεις και φανταστικό- για να
εξηγήσουν τις ραγδαίες αλλαγές.
Ο καιροσκοπισμός μπορεί να αρκεί ως
εξήγηση για τις ιδεολογικές μεταλλάξεις
κάποιων συγγραφέων, αλλά δεν μπορεί να
εξηγήσει γιατί οι γαλλικές εργατικές
συνοικίες δίνουν τέτοια ποσοστά στον
Λεπέν. Ετσι έμαθαν και τώρα κάποιος
απλώς τους δίνει τον ίδιο τρόπο σκέψης,
με άλλο περιεχόμενο.
