The strong voice of a great community
Áýãïõóôïò 2018

Ðßóù óôï åõñåôÞñéï

ΑνελÝητος και μακρÜς διαρκεßας ο εμπορικüς πüλεμος ΗΠΑ-Κßνας

Του Κþστα ΡÜπτη

Ποιος θα οπισθοχωρÞσει πρþτος; Το ερþτημα αυτü κυριαρχεß στο πλανητικþν διαστÜσεων μπρα-ντε-φερ το οποßο εγκαινιÜστηκε τον περασμÝνο μÞνα, üταν η κυβÝρνηση των ΗΠΑ επÝβαλε δασμοýς της τÜξης του 25% σε κινεζικÜ εισαγüμενα προúüντα αξßας 34 δισ. δολαρßων, για να λÜβει αυθημερüν την απολýτως ισοδýναμη απÜντηση απü το Πεκßνο. Η συνÝχεια Þρθε την προηγοýμενη εβδομÜδα με την ανακοßνωση του δεýτερου γýρου των αμερικανικþν εμπορικþν μÝτρων που αφοροýν δασμοýς, επßσης της τÜξεως του 25%, σε κινεζικÜ προúüντα αξßας 16 δισ. δολαρßων, ενþ ο Ντüναλντ Τραμπ απειλεß üτι το ýψος της αμερικανικÞς ομοβροντßας θα φτÜσει τα 200 δισ. δολÜρια.

Η πεποßθηση αρκετþν παρατηρητþν üτι üλο αυτü δεν πρüκειται παρÜ να διαρκÝσει λßγους μÞνες, σε συμφωνßα και με τη γνωστÞ πια Ýφεση του Αμερικανοý προÝδρου στις "κατασκευασμÝνες κρßσεις" με ισχυρÞ δüση μπλüφας, δεν δεßχνει να επαληθεýεται.

Ο οικονομικüς σýμβουλος του Λευκοý Οßκου, ΛÜρι ΚÜντλοου, προειδοποßησε την κινεζικÞ πλευρÜ να "πÜρει τον Τραμπ στα σοβαρÜ". ΑλλÜ και απü την απÝναντι üχθη πολλαπλασιÜζονται τα μηνýματα üτι η Κßνα εßμαι Ýτοιμη να τρÝξει σε μαραθþνιο και üχι σε αγþνα σπριντ. ΜÜλιστα ο τüνος που αποπνÝουν τα επßσημα μÝσα ενημÝρωσης üπως η "ΛαúκÞ Ημερησßα" του Πεκßνου και η αγγλüφωνη "Global Times" διακρßνεται απü μßα Ýνταση ασυνÞθιστη για τα κινεζικÜ διαπραγματευτικÜ Þθη.

Το δÝλεαρ δεν απÝδωσε

Εßναι γεγονüς üτι η αναμÝτρηση για την παγκüσμια οικονομικÞ πρωτοκαθεδρßα Ýρχεται πολý νωρßτερα απü ü,τι θα Þθελε το Πεκßνο – και αυτü ακριβþς εßναι βÝβαια το κßνητρο των πρωτοβουλιþν του Τραμπ. Η κινεζικÞ πλευρÜ Ýσπευσε στο ξεκßνημα αυτοý του πολÝμου να στεßλει το μÞνυμα üτι συγκατατßθεται σε Üμεση μεßωση του αρνητικοý για τις ΗΠΑ διμεροýς εμπορικοý ισοζυγßου κατÜ 200 δισ. δολÜρια (που θα μποροýσε, λ.χ., επιτευχθεß με τη στροφÞ της ενεργειακÞς τροφοδοσßας της Κßνας στους αμερικανικοýς σχιστολιθικοýς υδρογονÜνθρακες), ενþ ακüμη και τþρα επιχειρεß να δελεÜσει τον Τραμπ με φαινομενικÝς παραχωρÞσεις τις οποßες αυτüς θα μποροýσε να εξαργυρþσει πολιτικÜ στις επικεßμενες ενδιÜμεσες εκλογÝς των ΗΠΑ τον ΝοÝμβριο.

Ωστüσο, η Κßνα Ýχει βεβαρημÝνο μητρþο υποσχÝσεων κενþν περιεχομÝνου, þστε να γßνει εýκολα πιστευτÞ, ενþ δεν θα πρÝπει να υποτιμηθεß η γεωστρατηγικÞ και üχι απλþς εμπορικÞ στüχευση των αμερικανικþν τιμωρητικþν μÝτρων. Στο επßκεντρο των ανησυχιþν της ΟυÜσινγκτον βρßσκεται ειδικüτερα η πρüθεση της Κßνας να πρωταγωνιστÞσει στις τεχνολογßες της επüμενης γενιÜς, üπως η τεχνητÞ νοημοσýνη, με ü,τι αυτü συνεπÜγεται και για το στρατιωτικü πλεονÝκτημα των ΗΠΑ. Και εßναι ακριβþς ο τεχνολογικüς κλÜδος τον οποßο το Πεκßνο δεν σκοπεýει επ' ουδενß να βÜλει στο τραπÝζι των διαπραγματεýσεων του νÝου εμπορικοý πολÝμου.

Η αχßλλειος πτÝρνα

Το ποιος θα οπισθοχωρÞσει πρþτος αποτελεß συνεπþς Ýνα ερþτημα, το οποßο μüνο η προσεκτικÞ εξÝταση των εκατÝρωθεν δυνατþν σημεßων και αδυναμιþν θα μποροýσε να απαντÞσει.

Η Κßνα διαμηνýει üτι εßναι μßα "μεγÜλη δýναμη" και "üχι μßα οικονομßα σαν της Ιαπωνßας Þ του Μεξικοý" – και ο üγκος της εσωτερικÞς αγορÜς της εν μÝρει δικαιþνει το επιχεßρημα. ΕπιπλÝον, σε πολιτικü επßπεδο, η μονολιθικüτητα που εξασφαλßζει η κυριαρχßα του Κομμουνιστικοý Κüμματος εßναι Ýνα ατοý, ιδßως αν συγκριθεß με τον τωρινü αλληλοσπαραγμü των ελßτ της ΟυÜσινγκτον.

Απü την Üλλη μεριÜ, οι επιτυχßες της Κßνας τις τελευταßες δεκαετßες συνιστοýν κατÜ μßα Ýννοια και την αχßλλειο πτÝρνα της. Εßναι χαρακτηριστικü üτι με την επιβολÞ δασμþν συνολικοý ýψους 110 δισ. δολαρßων αγγßζει τα üρια του οπλοστασßου της καθþς οι αμερικανικÝς εισαγωγÝς στην αγορÜ της ανÝρχονταν το 2017 σε 130 δισ. (Ýναντι εξαγωγþν 505 δισ. προς τις ΗΠΑ). Δεν παýει, βÝβαια, η Κßνα να οραματßζεται üτι θα διευρýνει το χÜσμα ανÜμεσα στον Λευκü Οßκο, το ΚογκρÝσο και τις αμερικανικÝς επιχειρÞσεις καθþς, κατÜ μßα Ýννοια, κρατÜ ομÞρους üσες απü αυτÝς επιθυμοýν να παραμεßνουν στην κινεζικÞ αγορÜ.

ΑναζÞτηση συμμÜχων

Ο Τραμπ, πÜλι, στηρßζεται στην πρωτοκαθεδρßα του δολαρßου, την οποßα και επιχειρεß να θωρακßσει. Αποδυναμþνει, ωστüσο, τη θÝση του με το να ανοßγει πολλÜ μÝτωπα ταυτüχρονα, τη στιγμÞ ακριβþς που χρειÜζεται συμμαχßες.

Η πρüσφατη συμφωνßα με τον Ζαν-Κλοντ Γιοýνκερ δεßχνει επßγνωση αυτÞς της αδυναμßας, üπως και τα πρüσφατα μηνýματα του ΚÜντλοου üτι θα γεφυρωθοýν οι διαφορÝς με το Μεξικü.

Δεν εßναι, Üλλωστε, τυχαßο üτι στον χþρο της Ασßας και του Ειρηνικοý η Κßνα σπεýδει να λανσÜρει την ΟλοκληρωμÝνη ΠεριφερειακÞ ΟικονομικÞ ΕταιρικÞ ΣχÝση με Üλλες 16 ασιατικÝς χþρες, που αντιπροσωπεýουν το Þμισυ του παγκüσμιου πληθυσμοý, καλýπτοντας το κενü που Üφησε η απüφαση Τραμπ για εγκατÜλειψη της συμφωνßας ΤΡΡ.

Ο Τραμπ θα πληρþσει εσωτερικü κüστος

ΛÝγεται συχνÜ πως επιλÝγοντας να επιτεθεß στη Ρωσßα ενþ πλησßαζε ο χειμþνας ο Αδüλφος Χßτλερ επανÝλαβε το μοιραßο λÜθος του ΝαπολÝοντα ΒοναπÜρτη. Κατ' αναλογßαν, Αμερικανοß αναλυτÝς υποστηρßζουν σÞμερα üτι ο Ντüναλντ Τραμπ επαναλαμβÜνει το μεγαλýτερο λÜθος των προκατüχων του Ρßτσαρντ Νßξον και Τζον ΚÜρτερ. Διüτι για κανÝναν Ýνοικο του Λευκοý Οßκου δεν Þταν σþφρων επιλογÞ να θßξει τα συμφÝροντα των Αμερικανþν αγροτþν.

¸τσι, η επιλογÞ του Νßξον να περιορßσει τις εισαγωγÝς σüγιας απü την Ιαπωνßα απλþς εκτßναξε τον αντßστοιχο κλÜδο της Βραζιλßας, ενþ η απüφαση του ΚÜρτερ να περιορßσει κατÜ τη διÜρκεια του πολÝμου στο ΑφγανιστÜν τις εξαγωγÝς αμερικανικþν σιτηρþν προς τη Ρωσßα κατÝληξε σε εσωτερικÞ ανταρσßα.

Η σüγια βρßσκεται και επß Ντüναλντ Τραμπ στο επßκεντρο των εμπορικþν πολÝμων, και τα αποτελÝσματα δεν αναμÝνεται να εßναι περισσüτερο επιτυχÞ. Οι δασμοß της τÜξεως του 25% που επιβλÞθηκαν απü το Πεκßνο στις αμερικανικÝς εξαγωγÝς σüγιας ως αντßμετρα στους δασμοýς Τραμπ συμπßπτουν με μιαν αýξηση της σοδειÜς στις ΗΠΑ σε επßπεδα ρεκüρ, με ενßσχυση κατÜ 10% Ýναντι του 2017. Ο συνδυασμüς ασφαλþς δεν προοιωνßζεται κÜτι καλü για το επßπεδο των τιμþν. Εßναι, Üλλωστε, για αυτüν τον λüγο που η αμερικανικÞ κυβÝρνηση εξÞγγειλε τη χορÞγηση Ýκτακτης εφÜπαξ βοÞθειας προς τους αγρüτες ýψους 12 δισ. δολαρßων (με την ημερομηνßα εκταμßευσης να μην Ýχει ακüμα προσδιοριστεß).

Για τον ßδιο, επßσης, λüγο ο Τραμπ απÝσπασε κατÜ τις διαπραγματεýσεις του με τον Ζαν-Κλοντ Γιοýνκερ την υπüσχεση üτι θα αυξηθοýν οι ευρωπαúκÝς εισαγωγÝς αμερικανικÞς σüγιας (που üμως Þδη δεν επιβαρýνονται με δασμοýς).

Με το βλÝμμα στους αγρüτες

Ωστüσο, το πρüβλημα εßναι üτι η Ευρþπη αντιπροσωπεýει μια συγκριτικÜ μικρÞ αγορÜ για την αμερικανικÞ σüγια, ενþ, απü την Üλλη πλευρÜ, η Κßνα διαθÝτει περιθþρια ελιγμοý. Η κινεζικÞ αγορÜ απορρüφησε το 2017 περßπου το 60% των αμερικανικþν εξαγωγþν και η ευρωπαúκÞ μüλις το 10%. Αντßστοιχα οι ΗΠΑ εßναι μüλις ο δεýτερος μεγαλýτερος εξαγωγÝας σüγιας παγκοσμßως με μερßδιο αγορÜς 37%, ενþ προηγεßται η Βραζιλßα με 44% – και αναμÝνεται βÝβαια να δει με ικανοποßηση τις τιμÝς να αυξÜνονται.

Τι μπορεß να σημαßνουν üλα αυτÜ για την εκλογικÞ συμπεριφορÜ των αγροτικþν πολιτειþν κατÜ τις ενδιÜμεσες εκλογÝς του Νοεμβρßου στις ΗΠΑ εßναι Þδη Ýνα πολý ενδιαφÝρον ερþτημα.

¼μως μολονüτι ο αγροτικüς τομÝας αντιπροσωπεýει (χÜρη στο outsourcing της μεταποßησης) την "καρδιÜ" των αμερικανικþν εξαγωγþν συνολικÜ, οι εσωτερικÝς επιπτþσεις της εμπορικÞς πολιτικÞς Τραμπ δεν περιορßζονται σε αυτüν.

Κßνδυνος αυτοτραυματισμοý

Εßναι πολλοß οι αναλυτÝς που επιμÝνουν üτι τα προστατευτικÜ μÝτρα πρüκειται να οδηγÞσουν σε αυτοτραυματισμü, üσο και αν προÝκυψαν απü θεμιτÝς ανησυχßες για τις υφιστÜμενες στρεβλþσεις στο διεθνÝς εμπüριο – με αποτÝλεσμα λ.χ. ο αριθμüς των απασχολοýμενων στην αμερικανικÞ μεταποßηση να Ýχει μειωθεß κατÜ 25% απü το 2001 μÝχρι σÞμερα, καταργþντας 4,5 εκατομμýρια θÝσεις εργασßας.

Ωστüσο, το βÜρος απü την επιβολÞ δασμþν στις εισαγωγÝς πρüκειται να επωμιστοýν οι Αμερικανοß καταναλωτÝς και μÜλιστα κατεξοχÞν απü τα περισσüτερο αδýναμα οικονομικÜ νοικοκυριÜ. Και ο λüγος εßναι üτι οι μη Ýχοντες αφιερþνουν μεγαλýτερο απü ü,τι οι Ýχοντες μÝρος των καταναλωτικþν δαπανþν τους σε εßδη πρþτης ανÜγκης, τα οποßα στις ΗΠΑ εßναι κυρßως εισαγüμενα.

ΜελÝτη του 2017 υπολüγιζε üτι μια οριζüντια αýξηση των δασμþν στα εισαγüμενα εßδη κατÜ 10% επιβÜρυνε το φτωχüτερο 20% του αμερικανικοý πληθυσμοý κατÜ τουλÜχιστον 300 δολÜρια ετησßως, üταν με βÜση τα στοιχεßα του 2015 το μÝσο εισüδημα αυτÞς της τÜξης ανερχüταν σε 13.000 δολÜρια. Και οι δασμοß για τους οποßους κÜνει λüγο η κυβÝρνηση Τραμπ, üσο και αν δεν εßναι οριζüντιοι, κινοýνται στην κλßμακα του 25% και üχι του 10%.

Η αλυσßδα τροφοδοσßας

Οýτως Þ Üλλως, ο προστατευτισμüς του Τραμπ πÜσχει απü ελλιπÞ κατανüηση του τρüπου με τον οποßο δομεßται η παγκüσμια αλυσßδα τροφοδοσßας. ¸τσι, οι δασμοß στον χÜλυβα και το αλουμßνιο, εμφανßζονται να προστατεýουν Ýναν σχετικÜ περιορισμÝνο κλÜδο, με 400.000 εργαζüμενους, την þρα που πλÞττουν ευρýτατες σφαßρες της εγχþριας παραγωγÞς που στηρßζονται στα μÝταλλα ως πρþτη ýλη, üπως η αυτοκινητοβιομηχανßα, με συνολικÜ 4,6 εκατομμýρια εργαζüμενους.

Τα κινÝζικα αντßμετρα στρατηγικÜ στοχοποιοýν τις περισσüτερο φτωχÝς πολιτεßες των ΗΠΑ, που αποτελοýν και κρßσιμο επßδικο για τις επικεßμενες ενδιÜμεσες εκλογÝς του Νοεμβρßου. Ο Αμερικανüς πρüεδρος Ýχει συνεπþς σοβαροýς λüγους να ανησυχεß για τη συνοχÞ της εκλογικÞς του βÜσης.

Το δýσκολο καλοκαßρι του Σι Τζινπßνγκ

¸χοντας αφιερþσει üλη την προηγοýμενη δεκαετßα στην ανÜρρησÞ του προς την κορυφÞ, ο Σι Τζινπßνγκ Ýμοιαζε στις αρχÝς του χρüνου να Ýχει κατακτÞσει το απüγειο της ισχýος του, συγκεντρþνοντας περισσüτερες εξουσßες απü οποιονδÞποτε Üλλο ΚινÝζο ηγÝτη στο πρüσφατο παρελθüν üπως Ýδειξε και η πρωτοφανÞς απüφαση του Μαρτßου να του δοθεß η δυνατüτητα για περισσüτερες των δýο προεδρικÝς θητεßες. ¼μως, το ξÝσπασμα του εμπορικοý πολÝμου, σε συνδυασμü με το φρενÜρισμα των ρυθμþν ανÜπτυξης, Ýδωσε την αναπÜντεχη δυνατüτητα να εκδηλωθοýν για πρþτη φορÜ στο εσωτερικü της Κßνας φωνÝς σοβαρÞς πολιτικÞς αμφισβÞτησÞς του.

ΕμφÜνιση των "δημογερüντων"

Σýμφωνα με ιαπωνικÜ δημοσιεýματα, σε μßα αξιοσημεßωτη συλλογικÞ επιστολÞ επιφανþν "δημογερüντων" του ΚΚΚ, συμπεριλαμβανομÝνων των πρþην προÝδρων Ζιανγκ Ζεμßν και Χου ΖιντÜο, απευθýνεται Ýκκληση για αναθεþρηση της ακολουθοýμενης οικονομικÞς και εξωτερικÞς πολιτικÞς και κατηγορεßται εμμÝσως ο Σι Τζινπßνγκ üτι προκÜλεσε την μετατροπÞ των υφιστÜμενων εμπορικþν αντιπαραθÝσεων σε εμπορικü πüλεμο, με το "υψηλü προφßλ" που καλλιÝργησε, φοβßζοντας τους διεθνεßς ανταγωνιστÝς, και με την εθνικιστικÞ Ýξαρση επß των ημερþν του τωρινοý ηγÝτη, που Ýρχεται να αναιρÝσει το δüγμα της ειρηνικÞς ανÜδυσης της Κßνας.

Τα εν λüγω ηγετικÜ στελÝχη, πüσω μÜλλον οι πολλοß περισσüτεροι γραφειοκρÜτες που εκφρÜζουν παρüμοιες απüψεις ψιθυριστÜ, εκφρÜζουν τον φüβο üτι η χþρα τους δεν εßναι απαραιτÞτως σε θÝση να επικρατÞσει στον εμπορικü πüλεμο με τις ΗΠΑ – και πÜντως βρßσκουν μßα πρþτης τÜξεως ευκαιρßα για να αμφισβητÞσουν τις "δικτατορικÝς εξουσßες" με τις οποßες Ýχει περιβληθεß ο Σι Τζινπßνγκ, σκληραßνοντας τον Ýλεγχο επß της ροÞς της πληροφορßας, επαναφÝροντας στοιχεßα προσωπολατρεßας μαοúκοý επιπÝδου και εξαπολýοντας μαζικÝς εκκαθαρßσεις αξιωματοýχων στο πλαßσιο της καμπÜνιας του κατÜ της διαφθορÜς.

ΠολλÜ θα κριθοýν στην ετÞσια "συνÜντηση διακοπþν" που πραγματοποιεß σε συνθÞκες απüλυτης εμπιστευτικüτητας η κινεζικÞ ηγεσßα κατÜ τα τÝλη του Αυγοýστου. Σε κÜθε περßπτωση, üμως, ο Σι Τζινπßνγκ διανýει το πιο δýσκολο καλοκαßρι του.