The strong voice of a great community
Áýãïõóôïò 2018

Ðßóù óôï åõñåôÞñéï

Η Τουρκßα αντιμÝτωπη με τα üρια της ισχýος της

Του Κþστα ΡÜπτη

¼πως και κÜθε Üλλη αναδυüμενη οικονομßα, η Τουρκßα προοριζüταν οýτως Þ Üλλως να περÜσει απü κλυδωνισμοýς, σε μßα φÜση κατÜ την οποßα η περιστολÞ της νομισματικÞς πολιτικÞς των ΗΠΑ οδηγεß σε επαναπατρισμü της αφειδοýς ρευστüτητας την οποßα διοχÝτευσε τα προηγοýμενα χρüνια ανÜ τον πλανÞτη η αμερικανικÞ κεντρικÞ τρÜπεζα. Πüσω μÜλλον που η τουρκικÞ οικονομßα στηρßζεται σε μεγÜλο βαθμü στις βραχυπρüθεσμες εισροÝς κεφαλαßων.

Στο γενικü αυτü αßτιο Ýρχεται να προστεθεß η ιδιαιτερüτητα της Τουρκßας, ως μιας χþρας με μüνιμο πρüβλημα ισοζυγßου τρεχουσþν συναλλαγþν. ΠαρÜ την ισχυρÞ παραγωγικÞ της βÜση, η γειτονικÞ χþρα πÜσχει απü Ýλλειψη ενδιÜμεσων αγαθþν και ενεργειακÞ εξÜρτηση, με αποτÝλεσμα η αýξηση των εξαγωγþν της να συνεπÜγεται εντÝλει ολοÝνα και μεγαλýτερη αýξηση του "ανοßγματος”.

Πρüκειται για το κατεξοχÞν τουρκικü παρÜδοξο αφοý η ßδια η δýναμη της γειτονικÞς χþρας αποκαλýπτεται üτι εßναι και η αδυναμßα της - στην οικονομßα και üχι μüνο. ΠαρÜδοξο το οποßο εμφανßζει τη χþρα του Ταγßπ ΕρντογÜν, Þδη 17η μεγαλýτερη οικονομßα του πλανÞτη, να απειλεßται με κατÜρρευση, την ßδια στιγμÞ που καταγρÜφει ρυθμοýς ανÜπτυξης της τÜξης του 7%, δηλ. ανþτερους των κινεζικþν.

Εξ οý και το ρωσοτουρκικü φλερτ και η επιμονÞ της ¢γκυρας να Ýχει λüγο στην ΑνατολικÞ Μεσüγειο: η εξασφÜλιση φθηνþν πηγþν ενÝργειας (λüγου χÜρη με τον πυρηνικü σταθμü του Ακουγιοý η με τον αγωγü φυσικοý αερßου Turkish Stream) αποτελεß üρο βιωσιμüτητας.

Σε Ýνα δεýτερο επßπεδο, οι αγορÝς δοκιμÜζουν την ικανüτητα της Τουρκßας να επιμεßνει στην ανορθüδοξη νομισματικÞ πολιτικÞ που τηρεß ελÝω Ταγßπ ΕρντογÜν. Η εμμονÞ του Τοýρκου προÝδρου με τα χαμηλÜ επιτüκια, την þρα που ο πληθωρισμüς κινεßται στο 15%, Ýχει κατÜ καιροýς αποδοθεß στην ισλαμικÞ του πßστη. Ωστüσο, τα πραγματικÜ της αßτια Ýχουν να κÜνουν με τις πολιτικÝς προτεραιüτητες των Τοýρκων ιθυνüντων και την ανÜγκη να διαιωνιστεß Ýνα μοντÝλο ανÜπτυξης που στηρßζεται σε μεγÜλο βαθμü στην εσωτερικÞ κατανÜλωση με δανεικÜ.

Η πολιτικÞ μονοκρατορßα που εξασφÜλισε ο ισχυρüς Üνδρας της ¢γκυρας με τις τελευταßες εκλογÝς, κÜθε Üλλο παρÜ επÝλυσε τους λογαριασμοýς του με τις αγορÝς, εφüσον ο διορισμüς του προεδρικοý γαμπροý ΜπερÜτ ΑλμπαúρÜκ στη θÝση του τσÜρου της οικονομßας εξανÝμισε τις προσδοκßες üτι η τουρκικÞ οικονομικÞ πολιτικÞ θα χαρÜσσεται με τεχνοκρατικÜ κριτÞρια.

Η üλη υπüθεση αποκτÜ χαρακτÞρα προσωπικÞς ταπεßνωσης του Τοýρκου προÝδρου, καθþς μüνο η ανÜκτηση της ανεξαρτησßας της κεντρικÞς τρÜπεζας και η δραστικÞ στροφÞ προς μßα περισσüτερο περισταλτικÞ νομισματικÞ πολιτικÞ θα μποροýσε ßσως να καθησυχÜσει τους διεθνεßς επενδυτÝς. ¢λλωστε, πρüσφατη εßναι η ανακοßνωση του προγρÜμματος των "100 πρþτων ημερþν” της νÝας προεδρικÞς θητεßας ΕρντογÜν, üπου περßσσευε η φιλοδοξßα και εξαγγÝλθηκε σειρÜ Ýργων, τα οποßα üμως προûποθÝτουν μεγÜλες ξÝνες επενδýσεις.

Ο Τοýρκος πρüεδρος προφανþς προσβλÝπει στην εξεýρεση εναλλακτικþν επενδυτικþν πüρων (λ.χ. απü Κßνα και Ρωσßα), σε συμφωνßα με την γεωπολιτικÞ στροφÞ που επιχειρεß προς τις ευρασιατικες δυνÜμεις. Ωστüσο, το δυτικοκεντρικü χρηματοπιστωτικü σýστημα εßναι σε θÝση να κινεßται με ταχýτητες που υπερβαßνουν κατÜ πολý τους χρüνους που απαιτεß ο αναπροσανατολισμüς, τον οποßο Ýχει κατÜ νου ΕρντογÜν.

Τα στοιχεßα αυτÜ Ýχουν επανειλημμÝνα προκαλÝσει αναταρÜξεις στην τουρκικÞ οικονομßα τα τελευταßα χρüνια. Στην παροýσα συγκυρßα, την κατÜσταση Ýρχεται να επιβαρýνει περαιτÝρω η πολιτικÞ σýγκρουση ανÜμεσα στην ¢γκυρα και την ΟυÜσινγκτον. Οι καταγγελßες üτι ο αμερικανικüς παρÜγοντας ενθÜρρυνε το αποτυχημÝνο τουρκικü πραξικüπημα του Ιουλßου 2016, οι συνεχεßς τριβÝς ως προς τον ρüλο που επιφυλÜσσεται απü τις ΗΠΑ στο κουρδικü στοιχεßο της Βüρειας Συρßας και η παραγγελßα απü την ¢γκυρα ρωσικþν συστοιχιþν S-400, ασýμβατων προφανþς προς τα συστÞματα της AτλαντικÞς Συμμαχßας, δημιουργοýν Ýνα πλÝγμα βεβαρυμÝνων σχÝσεων.

Για üλα αυτÜ η πρüσφατη συνÜντηση Τραμπ και ΕρντογÜν στο περιθþριο της συνüδου του ΝΑΤΟ Ýμοιαζε να προσφÝρει μßα προοπτικÞ εκτüνωσης. ¼μως το ζÞτημα του κρατοýμενου εδþ και δýο χρüνια στη Σμýρνη Αμερικανοý πÜστορα ¢ντριου ΜπρÜνσον, Þρθε να πυροδοτÞσει το κλßμα. ΠαρÜ την προσωπικÞ ενασχüληση με το ζÞτημα (λüγω και των επικεßμενων "ενδιÜμεσων εκλογþν”) του Αμερικανοý αντιπροÝδρου ΜÜικ Πενς, κατεξοχÞν ανθρþπου της ευαγγελικÞς δεξιÜς των ΗΠΑ, η απüφαση του τουρκικοý δικαστηρßου που απλþς μετÝτρεπε την ποινÞ του ΜπρÜνσον σε κατ' οßκον περιορισμü, αντß να διατÜξει την απελευθÝρωση του, Üφησε την ΟυÜσινγκτον με την αßσθηση üτι εμπαßζεται. ΠροκÜλεσε δε την εκδÞλωση της αμερικανικÞς οργÞς με την (πρωτοφανÞ για σýμμαχο χþρα) επιβολÞ κυρþσεων εις βÜρος των υπουργþν Εσωτερικþν και Δικαιοσýνης της Τουρκßας. Νεüτερες μÜλιστα πληροφορßες üτι επßκειται και στÝρηση του προτιμησιακοý καθεστþτος, το οποßο επιτρÝπει πρüσβαση τουρκικþν επιχειρÞσεων στην αμερικανικÞ αγορÜ, οδÞγησαν στην καταρρÜκωση της ισοτιμßας της λßρας την ΔευτÝρα, υποχρεþνοντας την κεντρικÞ τρÜπεζα στην χορÞγηση μιας κεφαλαιακÞς Ýνεσης 2, 2 δισ. δολαρßων προς τις τρÜπεζες. Η αßσθηση üτι παρüλα αυτÜ η κεντρικÞ τρÜπεζα αδυνατεß να προβεß σε περισσüτερο τολμηρÝς κινÞσεις παρÝτεινε την αναταραχÞ.

ΠαρÜλληλα, η επαναφορÜ των αμερικανικþν κυρþσεων εναντßον του ΙρÜν προσθÝτει Üλλο Ýνα πρüβλημα για την Τουρκßα, στον βαθμü που η ΙσλαμικÞ Δημοκρατßα καλýπτει το 44% των τουρκικþν αναγκþν σε πετρÝλαιο.

Την πρωτοκαθεδρßα του πολιτικοý στοιχεßου στην üλη υπüθεση ανÝδειξε και η βεβιασμÝνη πρωτοβουλßα αποστολÞς στην ΟυÜσιγκτον τουρκικÞς κυβερνητικÞς αντιπροσωπεßας, υπü το νÝο αναπληρωτÞ Υπουργü Εξωτερικþν ΣετνÜτ ΟνÜλ για διαβουλεýσεις εφ üλης της ýλης. Αßφνης και ο ΑλμπαúρÜκ δÞλωσε üτι η τιθÜσευση του πληθωρισμοý, την οποßο περιÝγραψε ως πρþτιστο στüχο, απαιτεß κινÞσεις "αποθÝρμανσης”, με μεßωση των δημοσßων δαπανþν.

Απü αυτÞ την Üποψη, αποκαλυπτικÞ εßναι η σýγκριση της Τουρκßας με την Ρωσßα, η οποßα επßσης βρÝθηκε στο επßκεντρο δυτικþν κυρþσεων, μετÜ την προσÜρτηση της Κριμαßας το 2014. Στην ρωσικÞ περßπτωση τα μεγÜλα συναλλαγματικÜ αποθεματικÜ χρησιμοποιÞθηκαν για την απορρüφηση των κραδασμþν, ενþ η κεντρικÞ τρÜπεζα αφÝθηκε απερßσπαστη να επιμεßνει σε "ορθüδοξες” πολιτικÝς.

Αντßθετα η Τουρκßα παρακολουθεß "Üοπλη” την συνεχιζüμενη υποχþρηση της λßρας (κατÜ 44% Ýναντι του δολαρßου σε Ýναν χρüνο, τρßτη χειρüτερη επßδοση μετÜ απü αυτÞ της ΒενεζουÝλας και της ΑργεντινÞς), η οποßα μετατρÝπει σε εφιÜλτη την εξυπηρÝτηση του υψηλοý χρÝους των επιχειρÞσεων σε ξÝνο νüμισμα και δυνÜμει απειλεß την κεφαλαιακÞ επÜρκεια των τραπεζþν.

¹δη δημοσßευμα του Bloomberg, επικαλοýμενο αναλυτÝς των αγορþν, δημιουργεß κλßμα επικεßμενης προσφυγÞς της Τουρκßας στο ΔΝΤ και επιβολÞς κεφαλαιακþν ελÝγχων. Αν η "προφητεßα” αυτÞ επαληθευτεß, θα αποτελεß την μεγαλýτερη εκδßκηση των ΗΠΑ για τα συμπτþματα τουρκικÞς "απεßθειας” και δραστικü ψαλßδισμα των (γεω)πολιτικþν φιλοδοξιþν του ΕρντογÜν.