«Φαντάσματα»
του κράτους
Πάσχος
Μανδραβέλης
«Τι είναι εκείνο
που αναπαράγει και συντηρεί τις δύο
κυρίαρχες πολιτικές παρατάξεις και
διαμορφώνει στον λαό το ψυχολογικό
δίλημμα: Με τη μία και όχι με την άλλη;»,
αναρωτήθηκε ο κ. Χρήστος Γιανναράς, από
τις στήλες τούτης της εφημερίδας. «Ενώ
και οι δύο είναι, τουλάχιστον, στα
αρνητικά τους σημεία τόσο όμοιες ώστε ο
ψηφοφόρος να κινείται από δυσαρέσκεια
σε δυσαρέσκεια, χωρίς ουσιαστικό λόγο να
προτιμήσει τη μία από την άλλη; Παρʼ
όλα αυτά, τα ερωτήματα, με ποσοστό που
φτάνει το 85% ψηφίζει τη μία ή την άλλη σε
όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις μετά το
1974». («Καθημερινή» 16.7.2007) «Το εκλογικό
σύστημα συντηρεί τις δύο “παρατάξεις-φαντάσματα”,
πρώτα αναλλοίωτες και τελματωμένες τις
ίδιες και έπειτα σε ένα επίσης
αναλλοίωτο και σε τελματωμένο πολιτικό
παιχνίδι», απάντησε ο κ. Αντώνης
Καρκαγιάννης («Καθημερινή» 22.7.2007)
Είναι σίγουρο ότι ένα αναλογικό σύστημα
θα απελευθέρωνε πολλούς πολίτες από τα
δύο μεγάλα κόμματα, για να ψηφίσουν
κόμματα που ταιριάζουν καλύτερα στην
κοσμοθεωρία τους. Τα δύο μεγάλα κόμματα
είναι σήμερα συνασπισμοί αντιλήψεων και
πολιτευτών και τα στελέχη τους παλεύουν
μέσα στο κόμμα για να κυριαρχήσουν
πολιτικές, αντί να παλεύουν από
διαφορετικά κομματικά μετερίζια. Πώς
μπορούσε μέχρι πρόσφατα να
συστεγάζονται στο ΠΑΣΟΚ ο κ. Παπαθεμελής
με τον κ. Σημίτη, ή παλιότερα ο κ.
Καρατζαφέρης με την κ. Γιαννάκου; Το
εκλογικό σύστημα όμως δεν απαντά σε ένα
άλλο ερώτημα: γιατί μόνο η Ν.Δ. και το
ΠΑΣΟΚ είναι οι πρωταγωνιστές του
δικομματισμού; Ή αλλιώς: γιατί δεν
εμφανίστηκε δικομματισμός με π.χ. Ν.Δ. -
Αριστερά, ή ΠΑΣΟΚ και κάποιο άλλο δεξιό
κόμμα.
Το μυστικό πρέπει να βρίσκεται στη
διαχείριση του μεγάλου κράτους.
Συνηθίζουμε να λέμε ότι υπάρχει ένα 5%
σκεπτόμενων ψηφοφόρων του «μεσαίου
χώρου» που μετακινούνται ανάμεσα στα
δύο κόμματα και δίνουν τη νίκη στις
εκλογές. Τείνουμε να ξεχνάμε μια άλλη
μεγάλη μάζα ψηφοφόρων, που η πρόοδος και
η αύξηση της ευημερίας τους εξαρτάται
άμεσα από τους κομματικά ελεγχόμενους
κρατικούς μηχανισμούς. Δεν είναι μόνο οι
διορισμοί (παλιότερα έπαιζαν μεγαλύτερο
ρόλο). Κρατικοδίαιτοι επιχειρηματίες (που
είναι οι περισσότεροι) χρηματοδοτούν
κόμματα και πολιτευτές αναλογικά με την
παράσταση νίκης. Υπάρχουν χιλιάδες
δημόσιοι υπάλληλοι που τα «εξτρά» τους (συμμετοχές
σε αμειβόμενες επιτροπές, σεμινάρια
μετεκπαίδευσης, αποσπάσεις, μεταθέσεις
κ.λ.π.) εξαρτώνται από το πολιτικό
προσωπικό του κυβερνώντος κόμματος. Γι'
αυτό και η «παράσταση νίκης» έχει τέτοιο
βάρος στην πρόγνωση του εκλογικού
αποτελέσματος. Πολλοί την θεωρούν
σημαντική (ορθώς), όχι γιατί πιστεύουν με
κάποιο μεταφυσικό τρόπο στη λαϊκή σοφία,
αλλά γιατί ξέρουν ότι επηρεάζει ένα
μέρος του εκλογικού σώματος. Εκείνο που
έχει λαμβάνειν από τον νικητή.
Πρέπει να καταλάβουμε ότι ο
δικομματισμός θα ζει και θα βασιλεύει
όσο το κράτος παραμένει μεγάλο, όσο το
πρώτο κόμμα θα μπορεί να «διευθετεί
υποθέσεις» μικρές και μεγάλες της
πλειονότητας των πολιτών. Γιʼ αυτό οι
δυσαρέσκειες για τη συνολική κατάσταση
θα έρχονται πάντα σε δεύτερη μοίρα από
τις ατομικές προσδοκίες. Το μικρό ρήγμα
στον δικομματισμό που θα εμφανιστεί
στις ερχόμενες εκλογές θα έχει σχέση και
με αυτές τις διαψευσμένες προσδοκίες
επειδή εξ ανάγκης το κράτος
συρρικνώνεται σε κάποιους τομείς.
