Πίσω στο ευρετήριο

  Φυσικό περιβάλλον:

 Ακραία καιρικά φαινόμενα: Επιτείνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

                                                                  Του Ηλία Ηλιόπουλου

Πάνω από 1.500 άνθρωποι πέθαναν στις βορειοδυτικές περιοχές του Πακιστάν λόγω των βροχών του Ιουλίου, των πιο θανατηφόρων στα τελευταία ογδόντα χρόνια. Στην Κίνα, οι χειρότερες πλημμύρες της τελευταίας δεκαετίας είχαν ως αποτέλεσμα το θάνατο περισσότερων από 1.000 ανθρώπων. Οι πυρκαγιές στα ανατολικά της Μόσχας οδήγησαν σε άνοδο του μονοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα 4,8 φορές πάνω από το ανώτερο επιτρεπτό όριο.

Την τελευταία μέρα του περασμένου μήνα, ο Ρώσος πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ απηύθυνε έκκληση, υπογραμμίζοντας ότι «αυτό που συμβαίνει στο κλίμα του πλανήτη πρέπει να κινητοποιήσει τον καθένα από μας, εννοώ τους αρχηγούς κρατών και τις κοινωνικές οργανώσεις, να υιοθετήσουμε πιο ενεργητικά μέτρα για να εμποδίσουμε τις αλλαγές στο κλίμα, παγκοσμίως».

Η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα κάνει ωστόσο λόγο για μεμονωμένα ακραία καιρικά φαινόμενα, δεν τα θεωρεί αυταπόδεικτες μαρτυρίες της συντελούμενης κλιματικής αλλαγής. Αναντίρρητα, όμως, εκτιμάται ότι κάποια από αυτά, όπως η πυρκαγιές στη Ρωσία θα επιτείνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Ακραία καιρικά φαινόμενα και κλιματική αλλαγή

Για τον Δημήτρη Ζιακόπουλο, διευθυντή του Εθνικού Μετεωρολογικού Κέντρου της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, ενδείξεις κλιματικής αλλαγής αποτελούν, όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η αυξημένη συχνότητα εμφάνισης ακραίων καιρικών φαινομένων και η επιτάχυνση κατάργησης των ρεκόρ σε διάφορες μετεωρολογικές παραμέτρους.

«Δεν μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα σε όλο τον πλανήτη μπορούν να αποδοθούν άμεσα στην κλιματική αλλαγή», ανέφερε ο κ. Ζιακόπουλος.

Όσον αφορά την Ελλάδα, ο κ. Ζιακόπουλος επεσήμανε ότι το φετινό καλοκαίρι είναι από τα καλύτερα, καθώς δεν έχει σημειωθεί ακραίος καύσωνας, ούτε πολύ σφοδροί άνεμοι. Επιπλέον, οι καταιγίδες που σημειώθηκαν στη Βόρειο Ελλάδα δεν προκάλεσαν σοβαρά προβλήματα. Η ζέστη ήταν λίγο παραπάνω από τη μέση μέγιστη θερμοκρασία, αλλά δεν έχουν καταρριφθεί ρεκόρ. «Εκτιμώ ότι για την Ελλάδα, μέχρι στιγμής, ήταν ένα καλό καλοκαίρι», ανέφερε ο κ. Ζιακόπουλος.

Από την πλευρά του, ο Κώστας Λαγουβάρδος, μετεωρολόγος - ερευνητής στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, κληθείς να σχολιάσει τα ακραία καιρικά φαινόμενα που λαμβάνουν χώρα στον πλανήτη, δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Κανένα από τα ακραία καιρικά φαινόμενα που συμβαίνουν δεν μπορεί να αποδοθεί στην κλιματική αλλαγή. Τέτοιου είδους φαινόμενα γίνονταν, γίνονται και θα συνεχίσουν να γίνονται. Δεν είναι δείγμα κλιματικής αλλαγής, αλλά εικόνα από τον πλανήτη του μέλλοντος. Η κλιματική αλλαγή πραγματοποιείται με μικρές, αργές αλλαγές που συντελούνται μήνα με το μήνα σε βάθος χρόνου». «Είναι λάθος -συνέχισε- να συνδέουμε τα ακραία καιρικά φαινόμενα με την κλιματική αλλαγή. Αυτό που είναι επικίνδυνο και αποδίδεται στην κλιματική αλλαγή είναι η σταδιακή αύξηση της θερμοκρασίας σε όλο τον πλανήτη που παρατηρείται τα τελευταία 20 χρόνια».

"Διχασμένοι" οι Ρώσοι επιστήμονες

Ο καύσωνας, που με τα σημερινά μετεωρολογικά δεδομένα δεν θεωρείται φυσιολογικός μπορεί να γίνει κανόνας προς το 2070, αν η ανθρωπότητα δεν καταβάλλει προσπάθειες να μειώσει τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου, σύμφωνα με τον επικεφαλής του κλιματικού προγράμματος του Παγκόσμιου Ταμείου για την Άγρια Φύση (WWF) στη Ρωσία Αλεξέι Κακόριν.

"Η πιο μακρά περίοδος ακραίου καύσωνα είχε καταγραφεί στη Ρωσία το 1936 και είχε διάρκεια τριών εβδομάδων και έκτοτε ποτέ κάτι παρόμοιο δεν είχε διαρκέσει περισσότερο από ένα μήνα, όταν τώρα διανύουμε δύο μήνες στην κεντρική ζώνη της Ρωσίας με θερμοκρασίες ρεκόρ", δήλωσε ο κ. Κακόριν στο ραδιοσταθμό του ΟΗΕ, εκτιμώντας ότι είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθεί με ακρίβεια πότε και υπό ποιες συνθήκες θα μπορούσε ο αριθμός παρόμοιων "κυμάτων καύσωνα" να αυξηθεί σε συχνότητα.

Ο ακαδημαϊκός και σύμβουλος του Ινστιτούτου παρακολούθησης των κλιματικών και οικολογικών συστημάτων της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών Μιχαήλ Καμπάνοφ, που εδρεύει στο Τομσκ της Σιβηρίας θεωρεί ότι οι επιστήμονες έχουν ακόμη να μελετήσουν εάν οι κλιματικές αλλαγές που συζητάμε έχουν μόνο μία κατεύθυνση (παγκόσμια υπερθέρμανση) ή πρόκειται απλώς για προσωρινές διακυμάνσεις, καθώς "υπερθέρμανση αυτή καθ’ εαυτή τα τελευταία 30-40 χρόνια φυσικά και υπάρχει, όμως παρόμοιες αυξήσεις θερμοκρασίας υπήρχαν και στο παρελθόν, όμως ακολουθούσε ψύχρανση του κλίματος, δηλαδή παρόμοιες διακυμάνσεις του κλίματος της Γης υπήρχαν πάντοτε".

Το ερώτημα τώρα, κατά τον Ρώσο επιστήμονα, είναι να εντοπίσουμε σε ποιο βαθμό ο ανθρωπογενής παράγοντας απορρύθμισε και άλλαξε αυτές τις διακυμάνσεις, πράγμα, για το οποίο διαλέγονται και διαφωνούν οι επιστήμονες.

"Συνολικά, δεν βλέπω χαρακτηριστικά επερχόμενης πλανητικής καταστροφής", είπε ο κ. Καμπάνοφ στο ρωσικό πρακτορείο ΡΙΑ-Νόβοστι, γιατί "εν γένει κλιματική περίοδος θεωρούνται τα 30 χρόνια, ποιες αλλαγές δηλαδή θα γίνουν μέσα σ' αυτό το χρονικό διάστημα και απ' αυτήν την άποψη ουσιαστικές αποκλίσεις δεν υπάρχουν κι αυτή η ξηρασία μπορεί να χαρακτηριστεί ακόμη και ``ψιλοπράγματα`` σε σύγκριση με την 30ετία".

Η άποψη της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας

Με το χρονόμετρο να μετρά αντίστροφα μέχρι την έναρξη της Συνόδου των Ηνωμένων Εθνών στο Κανκούν, στα τέλη Νοεμβρίου - και με τις ελπίδες για επίτευξη παγκόσμιας συμφωνίας για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής να φυλλορροούν μέρα τη μέρα - ήταν αναμενόμενο να μην αφήσει η διεθνής επιστημονική κοινότητα ασχολίαστα τα φετινά ακραία καιρικά φαινόμενα.

«Μία, μόνον, από τις αιτίες της σπάνιας ομοβροντίας ακραίων καιρικών φαινομένων που είχαμε πρόσφατα είναι το φαινόμενο του θερμοκηπίου», αποφαίνεται ο καθηγητής στο Ινστιτούτο Πότσνταμ για την Έρευνα των Επιπτώσεων της Κλιματικής Αλλαγής Φρίντριχ-Βίλχελμ Γκέρστενγκαρμπε. Με αυτή την τοποθέτηση συμφωνεί και ο επίτιμος καθηγητής χημικής μετεωρολογίας στο πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης Χένινγκ Ρόντχε. Αναφερόμενος στο κύμα καύσωνα στη Ρωσία, διευκρίνισε ότι «το θερμότερο κλίμα, πιθανά θα φέρει περισσότερα συμβάντα αυτού του τύπου. Δεν μπορείς, όμως, να καταλήξεις στο συμπέρασμα ότι αυτό οφείλεται στο φαινόμενο του θερμοκηπίου».

Κρατώντας ισορροπίες, μιας και διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Ιστ Άνγκλια - που βρέθηκε πέρυσι στο επίκεντρο του γνωστού σκανδάλου για παραποίηση επιστημονικών κλιματικών δεδομένων - ο κλιματολόγος Άντριου Ουότσον δήλωσε «σχεδόν σίγουρος ότι η αυξημένη συχνότητα αυτών των ακραίων καλοκαιριών τις τελευταίες δεκαετίες συνδέεται με την κλιματική αλλαγή».

Τόνισε, ωστόσο, ότι «δεν μπορείς, όμως, να πεις ότι ένα μεμονωμένο συμβάν ή ένα μεμονωμένο καλοκαίρι οφείλεται αναμφισβήτητα στην κλιματική αλλαγή. Εξ ορισμού, αυτό είναι καιρικό φαινόμενο και όχι κλιματικό φαινόμενο».

Όπως εξήγησε στο γαλλικό ειδησεογραφικό πρακτορείο AFP ο καθηγητής, ο πρωτοφανής καύσωνας στη Ρωσία, οι καύσωνες στη Δυτική Ευρώπη και οι πρωτοφανείς πλημμύρες στο Πακιστάν και στην Κίνα «συνάδουν σε μεγάλο βαθμό με τις προβλέψεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή και με αυτό που το 99% των επιστημόνων πιστεύει ότι συμβαίνει». Συνδέει, όμως, τις φετινές υψηλές θερμοκρασίες με το περυσινό φαινόμενο Ελ Νίνιο, λέγοντας ότι «γνωρίζουμε πως την περίοδο που ακολουθεί το φαινόμενο Ελ Νίνιο, έχουμε ένα πολύ ζεστό καλοκαίρι σε όλο τον πλανήτη και αυτό είναι που συμβαίνει φέτος».

Ανάλογη στάση με τον Ουότσον κρατά και ο αντιπρόεδρος της Διακυβερνητικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή Ζαν-Πασκάλ φαν Ιπερσέλε, ο οποίος σε σχετικές δηλώσεις στο γαλλικό ειδησεογραφικό πρακτορείο AFP εκτίμησε ότι οι καύσωνες και οι πλημμύρες πιθανότατα συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, ωστόσο απέφυγε να τα χαρακτηρίσει αποτελέσματα της υπερθέρμανσης του πλανήτη. «Δεν μπορούμε να καταλήξουμε με βεβαιότητα 100% ότι δεν έχει ξανασυμβεί κάτι τέτοιο τα τελευταία 200 χρόνια, ωστόσο η υποψία υπάρχει - ακόμα και αν πρόκειται μόνο για υποψία», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Αυτό που ανησυχεί έντονα τους ειδικούς της κλιματικής επιστήμης είναι το κατά πόσον τέτοιου τύπου ακραία καιρικά φαινόμενα επιτείνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Προειδοποιεί ο Β. Ρομανάθαν που ήταν επικεφαλής μελέτης στο Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP) για τα καλούμενα «φαιά νέφη»: «Για το κλίμα, η κύρια ανησυχία είναι ποια θα είναι η επίπτωση του ρωσικού καπνού από τις πυρκαγιές στους πάγους της Αρκτικής, όσον αφορά τα σωματίδια αιθάλης και τα άλλα σωματίδια που θα επικαθίσουν στον θαλάσσιο πάγο». Απορροφώντας θερμότητα, αυτά τα σωματίδια επιταχύνουν την τήξη πάγων και παγετώνων.