The strong voice of a great community
Áðñßëçò 2017

Ðßóù óôï åõñåôÞñéï

Γιατß πÝτυχε η Κýπρος και αποτυγχÜνει η ΕλλÜδα;

ΓρÜφει ο Χρßστος Κατηφüρης.

Απü το 2010 Ýως σÞμερα, 5 χþρες της ζþνης του ευρþ βρÝθηκαν σε οικονομικü αδιÝξοδο και αναγκÜστηκαν να καταφýγουν σε προγρÜμματα οικονομικÞς προσαρμογÞς και χρηματοδοτικÞς στÞριξης (εφεξÞς: «μνημüνια»): Η ΕλλÜδα (ΜÜιος 2010), η Ιρλανδßα (Δεκ. 2010), η Πορτογαλßα (ΜÜιος 2011), Ισπανßα (Ιοýλιος 2012) και η Κýπρος (Απρßλιος 2013)i.

Απü αυτÝς τις χþρες μüνο μßα, η ΕλλÜδα, δεν ολοκλÞρωσε με επιτυχßα το πρüγραμμα εντüς τριετßας. Μüνο η ΕλλÜδα κατÝληξε να συμφωνÞσει με τους δανειστÝς της και δεýτερο και τρßτο μνημüνιο, ενþ Þδη συζητÜ Ýνα τÝταρτο για μετÜ το 2018, το οποßο φαßνεται üτι θα περιÝχει δεσμεýσεις αλλÜ üχι χρηματοδüτηση.

ΠροηγουμÝνως, σε επßπεδο ΕυρωπαúκÞς ¸νωσης των 28, η Ουγγαρßα (Οκτ 2008) και η Λετονßα (Δεκ. 2008) επßσης χρειÜστηκε να καταφýγουν σε μνημüνια για τη στÞριξη του εξωτερικοý τους ισοζυγßου τα οποßα περατþθηκαν με επιτυχßα εντüς τριετßας και τα δýο. Τον ΙανουÜριο του 2015 μÜλιστα τερματßστηκε και για τις δýο χþρες η περßοδος «εποπτεßας μετÜ το πρüγραμμα» (Post–Programme Surveillance, PPS) αφοý εßχαν αποπληρωθεß το 70% του συνüλου των δανεßων που τους εßχαν χορηγηθεß απü την ΕΕ.

Η Ρουμανßα επßσης εντÜχθηκε το ΜÜιο του 2009 σε πολυμερÝς πρüγραμμα στÞριξης του ισοζυγßου πληρωμþν (απü Ευρ. ΕπιτροπÞ, ΔΝΤ, World Bank, EIB, EBRD). Το πρüγραμμα αυτü μετεξελßχθηκε απü την ΕυρωπαúκÞ ΕπιτροπÞ το ΜÜιο του 2011 σε πρüγραμμα προληπτικÞς γραμμÞς στÞριξης το οποßο και Ýληξε το Σεπτ. του 2015.

Συνεπþς κατÜ τη διÜρκεια της διεθνοýς κρßσης 2008-2013, τη σοβαρüτερη κρßση του δυτικοý καπιταλιστικοý συστÞματος μετÜ απü εκεßνη του 1929-30, 8 απü τα 28 κρÜτη-μÝλη της ΕΕ βρÝθηκαν σε προφανÞ αδυναμßα να ανταπεξÝλθουν μüνα τους στο εξωτερικü σοκ που υπÝστησαν και στη γενικευμÝνη τÜση των αγορþν επανεκτßμησης των κινδýνων. Και οι οκτþ αυτÝς χþρες αναγκÜστηκαν, δανειζüμενες εκτÜκτως κεφÜλαια και κυρßως εμπιστοσýνη απü Üλλες κυβερνÞσεις και διεθνεßς οικονομικοýς οργανισμοýς, να εφαρμüσουν, ανÜλογα με το διαφορετικü μεßγμα προβλημÜτων που η κÜθε μßα αντιμετþπιζε, Ýνα σοβαρü, δýσκολο και προφανþς αντιδημοφιλÝς πρüγραμμα σταθεροποßησης και αποκατÜστασης τüσο των εξωτερικþν και εσωτερικþν τους ανισορροπιþν, üσο και της αξιοπιστßας τους.

Γνωρßζοντας κανεßς üλα τα παραπÜνω, αμεßλικτο προκýπτει το ερþτημα προς üλους, αριστεροýς, κεντρþους δεξιοýς, λαúκιστÝς και φιλελεýθερους: Γιατß ενþ οι επτÜ χþρες απü τις οκτþ πÝτυχαν την επιστροφÞ τους στην κανονικüτητα εντüς τριετßας, η μßα, η ΕλλÜδα, αποτυγχÜνει Ýως στιγμÞς, μετÜ απü επτÜ ολüκληρα Ýτη;

Μεταξý των υπολοßπων επτÜ κρατþν που βρÝθηκαν σε κρßση και αδιÝξοδο, ασφαλþς το πιο πρüσφορο για συγκριτικÞ μελÝτη παρÜδειγμα χþρας εßναι αυτü της Κýπρου. Τι Ýκανε η Κýπρος και πÝτυχε, το οποßο δεν κÜνει η ΕλλÜδα; Αντßστροφα, τι λÜθη κÜνει η ΕλλÜδα τα οποßα απÝφυγε η Κýπρος;

Ο Κυπριακüς ελληνισμüς σε αντßθεση με τον Ελλαδικü Ελληνισμü:

ΔΕΝ αρνÞθηκε αρχικþς την ýπαρξη της κρßσης. ΑντιθÝτως εμεßς εδþ εμφατικÜ υποστηρßζαμε üτι δεν υπÞρχε στ’ αλÞθεια κρßση αλλÜ ο θüρυβος περß επερχüμενης χρεοκοπßας Þταν απλþς επινüηση και τÝχνασμα των αγορþν. Η Üνοδος των spreads την περßοδο 2009-2010 αποδιδüταν συστηματικÜ απü κüμματα και δημοσιογρÜφους στην ΕλλÜδα σε παιγνßδια κερδοσκüπων και üχι σε πραγματικÜ αßτια μιας οικονομßας που νοσεß βαριÜ.

ΔΕΝ αντιμετþπισε ποτÝ τους διεθνεßς οικονομικοýς φορεßς (τρüικα), εκεßνους τους οποßους κÜλεσε δηλ. να τη βοηθÞσουν ως εχθροýς Þ αντιπÜλους. ΔΕΝ τους Ýβλεπε οýτε τους αποκαλοýσε ως Δ’ ΡÜιχ, Μασüνους, Εβραßους, Μπßλντεμπεργκ, Ρüτσαιλντ Þ «οικονομικοýς δολοφüνους».

ΔΕΝ εßχε λαúκιστÝς πολιτικοýς, δημοσιογρÜφους και ιερωμÝνους οι οποßοι να προπαγανδßζουν συστηματικÜ το παντελþς παρÜλογο και παρÜδοξο üτι οι δανειστÝς δεν επιθυμοýν πραγματικÜ να σταθεß üρθια η χþρα þστε να εκπληρþσει αυτοδýναμη και πÜλι τις υποχρεþσεις της, αλλÜ üτι προτιμοýν να σÝρνεται σε ýφεση και μιζÝρια þστε να τις αρπÜξουν τη γη και τις επιχειρÞσεις της και να πολεμÞσουν την ορθοδοξßα.

ΔΕΝ Ýχασε πολýτιμο χρüνο και χρüνια ασχολοýμενη με συνταγματολüγους, εργατολüγους κλπ τηλεοπτικοýς αστÝρες που ασχολοýνταν με ανοýσια περιφερειακÜ ερωτÞματα του τýπου αν εßναι συνταγματικÜ Þ üχι η δανειακÞ σýμβαση Þ η περικοπÞ των δημοσßων δαπανþν (η δÞμευση μÝσω αýξησης των φüρων εννοεßται φυσικÜ πως πÜντοτε θεωρεßται συνταγματικÞ κατÜ τους ιδßους αυτοýς συνταγματολüγους και δικαστÝς).

ΔΕΝ αντιμετþπισε το δικü του μνημüνιο και τη δικÞ του «τρüικα» ως αßτια της κρßσης, αλλÜ ως αποτελÝσματα αυτÞς. Η αυτογνωσßα υπÞρξε στην Κýπρο ισχυρüτερη της τÜσης επßρριψης ευθυνþν σε τρßτους.

ΔΕΝ εφηýρε ψευτοδιλÞμματα του τýπου «μνημονιακüς – αντιμνημονιακüς», αντιθÝτως κατÝστη σχετικÜ γρÞγορα σαφÝς και σε πολßτες και σε πολιτικοýς üτι ο μüνος τρüπος για να «βγεις» απü το μνημüνιο εßναι να το εφαρμüσεις γρÞγορα και αποτελεσματικÜ.

ΔΕΝ περιπλανÞθηκε και παραπλανÞθηκε σε θεωρητικÜ, ανüητα και αντιφατικÜ κλισÝ του τýπου «εßμαστε το πειραματüζωο της νεοφιλελεýθερης Ευρþπης» üπως συνÝβη στην ΕλλÜδα, αν και θα μποροýσε, αφοý μüνο στην Κýπρο εφαρμüστηκε το bail–in, αντß μüνο του bail–out. ΣημειωτÝον η διÜσωση και με bail–in. δηλ. με τη συνεισφορÜ των μεγαλοκαταθετþν και τη χρεοκοπßα της δεýτερης μεγαλýτερης τρÜπεζας της Κýπρου υπÞρξε το μüνο «νεοφιλελεýθερο» μÝτρο που εφαρμüστηκε διεθνþς, καθ üλη τη διÜρκεια της διεθνοýς κρßσης μετÜ τη χρεοκοπßα της Lehman to 2008, σε μια γενικευμÝνη κρατικßστικη διαχεßριση της κρßσης σε ΗΠΑ, Αγγλßα και Ευρþπη, μÝσα απü την προσÝγγιση “too big to fail”.

ΔΕΝ θεωροýσε τη διαπραγμÜτευση για το κλεßσιμο κÜθε αξιολüγησης του προγρÜμματος ως μÜχη των οχυρþν Ροýπελ, οýτε ως ευκαιρßα αναβαπτισμοý στα εθνικÜ διδÜγματα απü το ΑρκÜδι και το Κοýγκι, αλλÜ ως ευκαιρßα να μπει το Ýμπειρο νυστÝρι στην πληγÞ και να καθαρßσει τα υπαρκτÜ αποστÞματα. ΜÝσα σε δυüμιση χρüνια Ýκλεισαν με επιτυχßα οκτþ αξιολογÞσεις (μßα ανÜ τετρÜμηνο!!!), ενþ η ΕλλÜδα Ýχει ολοκληρþσει ασθμαßνουσα συνολικÜ 10 αξιολογÞσεις με τους Ευρωπαßους μÝσα σε επτÜ Ýτη (τις 9 αξιολογÞσεις εßχαμε ολοκληρþσει τα πρþτα 4 Ýτη των μνημονßων).

ΔΕΝ εßχαν μυωπικοýς και αναξιüπιστους ηγÝτες και υπουργοýς οι οποßοι αφοý υπογρÜφουν το μνημüνιο και στη συνÝχεια δýσκολα μÝτρα, δεν τα πιστεýουν και ακολοýθως δεν τα εφαρμüζουν οýτε τα υποστηρßζουν απÝναντι στους πολßτες. Οι Ελλαδßτες ζÞσαμε τη φαιδρüτητα ενüς Πρωθυπουργοý και μιας κυβÝρνησης οι οποßοι ενþ υπÝγραψαν το πρþτο μνημüνιο, στη συνÝχεια επß ενÜμιση Ýτος αρνοýνταν πεισματικÜ να το υλοποιÞσουν σε ü,τι αφορÜ τις διαρθρωτικÝς μεταρρυθμßσεις και τις αποκρατικοποιÞσεις, εξασφαλßζοντας Ýτσι τελικÜ για τον εαυτü τους το μοναδικü προνüμιο να υβρßζονται απü την ΕλλαδικÞ κοινωνßα ταυτüχρονα ως «μνημονιακοß» και ως «αντιμνημονιακοß».

ΔΕΝ αναζητοýσε συνεχþς το Plan B Þ C (παρÜ μüνον για Ýναν μÞνα, εκεßνον που προηγÞθηκε της υπογραφÞς του μνημονßου της Κýπρου) αλλÜ προσπÜθησε αμÝσως να υλοποιÞσει αποτελεσματικÜ το προταθÝν και συμφωνηθÝν Plan A, üπως Üλλωστε Ýκαναν και οι υπüλοιπες ευρωπαúκÝς χþρες που βρÝθηκαν στην ανÜλογη δυσχÝρεια.

ΔΕΝ διÝθετε γραφικοýς μεγαλοδημοσιογρÜφους να προβÜλλουν στα τηλεοπτικÜ πρωινÜδικα Þ μεταμεσονýκτιες εκπομπÝς ουτοπικοýς παραδεßσους, της Ρωσßας, της Κßνας, των μετοχþν της τρÜπεζας της ΑνατολÞς, μυστικοýς καταπιστευματικοýς λογαριασμοýς στην Παγκüσμια ΤρÜπεζα Þ τους μεγαλοαπατεþνες-εθνοσωτÞρες με υποτιθÝμενη περιουσßα διπλÜσια της αθροιστικÞς περιουσßας των 50 πλουσιüτερων επιχειρηματιþν της υφηλßου.

ΔΕΝ κατηγοροýσε το ΔΝΤ και τους Üλλους θεσμοýς για τις λÜθος εκτιμÞσεις και τους «λÜθος πολλαπλασιαστÝς» αλλÜ φρüντιζε με την Ýγκαιρη, συστηματικÞ και αποτελεσματικÞ εφαρμογÞ üλων των συμφωνηθÝντων, χωρßς μαγκιÝς και ασÜφειες, üχι μüνο να αποφεýγεται η ακραßα αβεβαιüτητα αλλÜ και να προστßθεται συνεχþς αξιοπιστßα χωρßς πισωγυρßσματα, συστατικÜ κρßσιμα και απαραßτητα για να γßνονται μικροß οι πολλαπλασιαστÝς των επιπτþσεων των δημοσιονομικþν μÝτρων επß του εθνικοý εισοδÞματος (δεξιοß και αριστεροß παλαιοκεûνσιανοß παραλεßψτε αυτÞν την παρÜγραφο, διüτι σας εßναι ακατανüητη).

Την προηγοýμενη εβδομÜδα πραγματοποιÞθηκε μια πολý ενδιαφÝρουσα εκδÞλωση με θÝμα «Οι καλÝς πρακτικÝς της Κýπρου και η Ýξοδος απü το μνημüνιο…» με διοργανωτÝς το Δημοκρατικü Συναγερμü ΕλλÜδος και τη Γραμματεßα Διεθνþν ΣχÝσεων και Ε.Ε. της ΝÝας Δημοκρατßας. Εντυπωσßασε θετικÜ η υπεýθυνη προσÝγγιση των Κυπρßων στην κρßση τους, üπως αυτÞ παρουσιÜστηκε απü τον ΓραμματÝα του Υπουργικοý Συμβουλßου της Κýπρου κ. Θεοδüση Τσιüλα αλλÜ και απü τον Γ.ΓραμματÝα του Κυπριακοý Εμπορικοý και Βιομηχανικοý Επιμελητηρßου ΜÜριο ΤσιÜκκη.

Οι εισηγÞσεις των Κυπρßων εκπροσþπων αυτþν του πολιτικοý και του επιχειρηματικοý κüσμου, συμπλÝοντας μÜλιστα, επιβεβαßωσαν τα üσα προαναφÝραμε. Ο Κυπριακüς ελληνισμüς αντιμετþπισε την κρßση κατÜματα, με θÜρρος και υπομονÞ. ΕργÜστηκε αποτελεσματικÜ, χωρßς καθυστερÞσεις και πισωγυρßσματα. Δýο στοιχεßα φαßνεται πως υπÞρξαν καθοριστικÜ συστατικÜ της επιτυχοýς εξüδου της Κýπρου απü το μνημüνιο:

α) Στο εσωτερικü: μÜχη και νßκη επß του λαúκισμοý, του κρατισμοý και της παλαβÞς αριστερÜς

β) Στο εξωτερικü: ΣυνεργατικÞ και üχι συγκρουσιακÞ διαπραγμÜτευση με τους εταßρους δανειστÝς με τη σταδιακÞ οικοδüμηση κλßματος εμπιστοσýνης και üχι καχυποψßας.

Με βÜση τα παραπÜνω, η ΕλλÜδα δεßχνει προς το παρüν üτι εßναι πολλÝς αξιολογÞσεις και πολλοýς μÞνες μακρυÜ ακüμη απü την Ýξοδü της απü τα μνημüνια.

Η μεγÜλη πλειοψηφßα του ελληνικοý λαοý ακüμη πιστεýει στο αφÞγημα της δÞθεν «ισχυρÞς διαπραγμÜτευσης» και γοητεýεται απü ρßξεις και αντιπαραθÝσεις με τους «ξÝνους». Μüνο που η «ισχυρÞ διαπραγμÜτευση», μÝσω των καθυστερÞσεων, συγκροýσεων, «δημιουργικþν ασαφειþν» και αναβολþν που συνεπÜγεται, Ýχει επανειλημμÝνως αποδειχθεß üτι κοστßζει ακριβüτερα σε üρους εισοδÞματος και πλοýτου, οδηγþντας σε ολοÝνα και χειρüτερες συμφωνßες τελικÜ, αφοý αγνοεß την παρÜμετρο του χρüνου. Ο χρüνος και ο χρονισμüς συχνÜ εßναι σημαντικüτερος παρÜγοντας απü το περιεχüμενο το ßδιο της αποφÜσεως. Αυτü αποτελεß βασικÞ γνþση üλων üσων Ýχουν ασκÞσει στοιχειþδη διοßκηση, οποιουδÞποτε εßδους. Οι Κýπριοι το γνþριζαν και το Ýλαβαν σοβαρÜ υπüψιν τους. Αποκλεßεται να μην την γνωρßζει και το Ελλαδικü πολιτικü σýστημα (μüνο ο Υπουργüς Οικονομικþν Τσακαλþτος τον ανÝφερε το Φεβρ. του 2016).

Η παροýσα κυβÝρνηση Τσßπρα-ΚαμμÝνου, υποβαθμßζοντας εξ αρχÞς τον παρÜγοντα χρüνος και επιλÝγοντας τη συγκρουσιακÞ και παρατεταμÝνη μορφÞ διαπραγμÜτευσης αποδεικνýει διαρκþς üτι δεν ενδιαφÝρεται πραγματικÜ για τη μεßωση της ακραßας αβεβαιüτητας και την ανÜκαμψη της οικονομßας. Η παροýσα κυβÝρνηση δεν ενδιαφÝρεται για την αýξηση της απασχüλησης και του πλοýτου της χþρας παρÜ μüνο για την αýξηση της πολιτικÞς και ιδεολογικÞς κυριαρχßας της αριστερÜς. Μüνη μÝριμνα τους εßναι η διατÞρηση και νομÞ της εξουσßας. Το βιωτικü επßπεδο του συνüλου των ελλÞνων πολιτþν, εργαζομÝνων και ανÝργων, τεκμαßρεται üτι τελικÜ τους αφÞνει παγερÜ αδιÜφορους.

*Ο κ. Χρßστος Κατηφüρης εßναι οικονομολüγος – διεθνολüγος.